Ngày 16-6-2020, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa 14 đã thông qua Luật Thanh niên. Với 7 chương, 41 điều, Luật Thanh niên năm 2020 đã sửa đổi toàn diện Luật Thanh niên năm 2005 nhằm đáp ứng tình hình mới, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật đối với thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01-01-2021.
Làm rõ vai trò, trách nhiệm của thanh niên
Luật Thanh niên năm 2020 không quy định cụ thể quyền và nghĩa vụ mà dành 1 điều chung (Điều 4) quy định về vai trò, quyền và nghĩa vụ của thanh niên: Thanh niên là một lực lượng xã hội to lớn. Với tư cách là một công dân, thanh niên có các quyền và nghĩa vụ của một công dân đã được quy định trong Hiến pháp và pháp luật.
Chương II của Luật quy định về trách nhiệm của thanh niên đối với Tổ quốc, Nhà nước, xã hội, gia đình và bản thân để làm cơ sở pháp lý định hướng cho thanh niên rèn luyện, tu dưỡng và phấn đấu.
Nguyên tắc bảo đảm thực hiện quyền, nghĩa vụ của thanh niên
Luật quy định các nguyên tắc nhằm bảo đảm sự bình đẳng của thanh niên về quyền, nghĩa vụ; không phân biệt dân tộc, giới tính, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, trình độ văn hóa, nghề nghiệp; trách nhiệm của Nhà nước, tổ chức, gia đình trong việc tạo điều kiện để thanh niên thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình; bảo đảm sự tham gia của thanh niên, tôn trọng thanh niên, lắng nghe thanh niên trong quá trình xây dựng và ban hành chính sách, pháp luật đối với thanh niên với mục tiêu phát triển thanh niên; hỗ trợ, tạo điều kiện cho thanh niên Việt Nam ở nước ngoài tham gia các hoạt động hướng về Tổ quốc và giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc...
Vừa có chính sách khung, vừa có chính sách cụ thể
Các chính sách của Nhà nước đối với thanh niên quy định trong Luật được thiết kế theo hướng vừa quy định “khung” vừa quy định cụ thể, có tính chất định hướng trên các lĩnh vực gần với thanh niên, như: học tập và nghiên cứu khoa học; lao động, việc làm; khởi nghiệp; bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe; văn hóa, thể dục, thể thao; bảo vệ Tổ quốc…
Ngoài ra, Luật có quy định một số chính sách đối với đối tượng đặc thù như: thanh niên xung phong; thanh niên tình nguyện; thanh niên có tài năng; thanh niên là người dân tộc thiểu số; thanh niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi nhằm hỗ trợ, tạo điều kiện cho nhóm yếu thế phát triển và phát huy nhóm thanh niên tích cực, tạo cơ hội bình đẳng cho mọi đối tượng thanh niên.
Trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức và gia đình đối với thanh niên
Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức xã hội, tổ chức kinh tế có trách nhiệm phối hợp bảo vệ, chăm sóc, tạo điều kiện cho thanh niên thực hiện quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mình. Quy định này tạo điều kiện cho thanh niên được học tập, lao động an toàn, phát triển thể lực, trí tuệ, tham gia các hoạt động văn hóa, thể dục thể thao, chăm sóc, bảo vệ sức khỏe; đồng thời, tạo điều kiện cho tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam bảo vệ lợi ích hợp pháp, chính đáng của thanh niên.
Các cơ sở giáo dục, gia đình có trách nhiệm trong việc chăm lo, bảo đảm cho thanh niên được học tập, phát triển tài năng; được giáo dục, rèn luyện nhân cách, đạo đức, chăm sóc rèn luyện sức khỏe, định hướng nghề nghiệp, lao động, việc làm.
Luật giao trách nhiệm cho Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về thanh niên; Chính phủ có trách nhiệm trong việc bảo đảm hiệu lực, hiệu quả thực hiện các nội dung quản lý nhà nước về thanh niên; bảo đảm cơ chế và biện pháp phối hợp giữa các cơ quan và tổ chức có liên quan nhằm bảo đảm xây dựng và thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu phát triển thanh niên trong chiến lược, chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm và từng giai đoạn.
UBND cấp tỉnh có trách nhiệm trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về thanh niên và tổ chức triển khai chính sách, pháp luật đối với thanh niên tại địa phương.
Đức Thành