Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ đói nghèo là một trong ba thứ giặc (giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm). Tại cuộc họp đầu tiên của Ủy ban Nghiên cứu kế hoạch kiến quốc ngày 10/01/1946, Người nói: "Chúng ta đã tranh được tự do, độc lập rồi mà dân cứ chết đói, chết rét, thì tự do, độc lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, của độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ".

Thấm nhuần tư tưởng đó, xóa đói, giảm nghèo luôn được Đảng, Nhà nước ta đặc biệt quan tâm, coi đây là yêu cầu cấp bách, là một nhiệm vụ trọng tâm, chiến lược của quá trình phát triển nhanh, bền vững đất nước. Những năm qua, mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng hằng năm chúng ta vẫn dành một nguồn lực lớn để đầu tư, hỗ trợ, bảo đảm an sinh xã hội, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Các Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được triển khai hiệu quả.

Ngày 04/2/2025, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã ban hành Quyết định số 217/QĐ-BLĐTBXH công bố kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2024 theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022 – 2025. Theo Quyết định, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã công bố số liệu của 04 nhóm tỷ lệ gồm: Tỷ lệ nghèo đa chiều (gồm tỷ lệ hộ nghèo và hộ cận nghèo); Hộ nghèo; Hộ cận nghèo; Huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo giai đoạn 2021 - 2025 theo Quyết định 353/QĐ-TTg ngày 15/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo đó: tỷ lệ nghèo đa chiều (gồm tỷ lệ hộ nghèo và hộ cận nghèo) toàn quốc là 4,06%; tổng số hộ nghèo và hộ cận nghèo đa chiều là 1.258.997 hộ.

Tỷ lệ hộ nghèo là 1,93%; tổng số hộ nghèo là 599.608 hộ. Tỷ lệ hộ cận nghèo là 2,13%; tổng số hộ cận nghèo là 659.389 hộ. Xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo giai đoạn 2021-2030: tỷ lệ nghèo da chiều là 39,82%; tỷ lệ hộ nghèo là 24,86%; tỷ lệ hộ cận nghèo là 14,95%.

Chương trình "Cả nước chung tay vì người nghèo" hưởng ứng Ngày Quốc tế xóa nghèo và Ngày vì người nghèo Việt Nam là một sự kiện có ý nghĩa xã hội và nhân văn sâu sắc. Qua đó, truyền đi thông điệp của lòng nhân ái, của sự sẻ chia, của niềm tin, sự thấu hiểu và quyết tâm hành động để "không ai bị bỏ lại phía sau" trong hành trình xây dựng đất nước Việt Nam hòa bình - phồn vinh - ấm no - hạnh phúc. 

Cùng với sự quan tâm đó và sự nỗ lực vươn lên của chính người dân, công tác giảm nghèo còn nhận được sự hỗ trợ to lớn của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, các quốc gia, các tổ chức quốc tế. Đó là những "tấm lòng vàng" đã hỗ trợ những người có hoàn cảnh khó khăn một cách thầm lặng nhưng kiên trì, bền bỉ và hiệu quả. Đây là những bông hoa đẹp lan tỏa truyền thống, văn hóa tốt đẹp "thương người như thể thương thân", "lá lành đùm lá rách", "lá rách ít đùm lá rách nhiều" của dân tộc ta.

Trong những năm qua, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã vận động được hàng chục ngàn tỷ đồng; giúp xây mới và sửa chữa hàng trăm ngàn căn nhà Đại đoàn kết cho người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn; hỗ trợ hàng triệu lượt người nghèo khám chữa bệnh… Với quyết tâm cao, nỗ lực lớn và bằng nhiều cách làm sáng tạo, phù hợp, hiệu quả, Việt Nam đã đạt được những thành tựu rất ấn tượng về giảm nghèo, được nhân dân ghi nhận, cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Nước ta đã hoàn thành trước thời hạn Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ về xóa đói giảm nghèo.

Bên cạnh những thành tựu quan trọng đạt được thời gian qua, nhưng phía trước vẫn còn nhiều nỗi lo toan, trăn trở khi vẫn còn gần 2,4 triệu hộ nghèo, hộ cận nghèo theo tiêu chí nghèo đa chiều, chiếm hơn 9% số hộ trong cả nước. Vẫn còn nhiều người dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo… còn nhiều khó khăn, thiếu thốn.

Ai cũng mong muốn có cuộc sống tốt đẹp nhưng "Mỗi cây mỗi hoa - Mỗi nhà mỗi cảnh", có những số phận kém may mắn rất cần tấm lòng của cộng đồng… Mỗi sự giúp đỡ không chỉ mang giá trị vật chất mà còn là suối nguồn tinh thần để giúp họ vượt qua những khó khăn, nghịch cảnh của cuộc sống. Trong thực tế, nhờ có chính sách đúng đắn, hiệu quả của Đảng, Nhà nước và sự chung tay của cả cộng đồng, xã hội, hàng triệu người đã vươn lên thoát nghèo, thậm chí làm giàu và quay trở lại giúp đỡ cộng đồng.

Cũng có nhiều người đặt câu hỏi: "Cho cần câu hay cho con cá" trong quan điểm xóa đói giảm nghèo? Chúng ta cần nhận thức và hành động rõ ràng, đó là cả hai. Chúng ta cần giúp đỡ vật chất để người nghèo giải quyết được cuộc sống trước mắt. Nhưng ở tầm nhìn xa, chúng ta cần tạo cơ chế, chính sách phù hợp, hiệu quả được ví như "cần câu" để người nghèo thoát nghèo bền vững.

"Chung tay vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau"

Xóa đói giảm nghèo là vấn đề toàn dân và cả nước, cần phải có cách tiếp cận toàn dân và trên bình diện quốc gia. Đó là sự tham gia tích cực của cộng đồng và sự phối hợp, hỗ trợ, giúp đỡ của các cấp, các ngành và bạn bè, đối tác quốc tế, cụ thể:

- Các bộ, ngành, cơ quan, địa phương tiếp tục triển khai đồng bộ, hiệu quả các chủ trương, chính sách về giảm nghèo, nhất là 03 Chương trình mục tiêu quốc gia. Giải quyết kịp thời các vướng mắc phát sinh. Tăng cường kiến thức, kỹ năng sản xuất, tạo thêm công ăn việc làm, sinh kế cho người nghèo.

- Các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp trong và ngoài nước tiếp tục đồng hành, chung tay, có các hoạt động thiết thực, đóng góp nhiều hơn nữa cho công cuộc giảm nghèo và bảo đảm an sinh xã hội của đất nước ta.

- Những người nghèo, cận nghèo cần phát huy hơn nữa ý chí tự lực, tự cường và khát vọng vươn lên thoát nghèo bền vững. Cuộc chiến chống đói nghèo không thể thành công nếu chính người nghèo không nỗ lực vươn lên vì một cuộc sống ấm no, hạnh phúc của họ.