Cụ Lê Văn An và Bùi Thị Hoài sinh hạ được 9 người con. Hai cụ tần tảo nuôi các con khôn lớn, trưởng thành, dựng vợ, gả chồng, lo cho 8 người con có chỗ ăn, chỗ ở đàng hoàng.
Người con út là Lê Văn Thanh sống cùng hai cụ. Vì tuổi cao, sức yếu, hai cụ lo sau này anh em không hòa thuận nên gọi 9 người con đến căn dặn: Bố, mẹ đã nuôi các con khôn lớn, trưởng thành, lo cho 8 người nơi ăn, chốn ở, phận nào, phận ấy. Còn ngôi nhà và cái ao bên cạnh, anh Thanh từ khi lấy vợ vẫn ở với bố, mẹ, chăm lo cho bố, mẹ chu đáo; khi nào bố, mẹ về già, ngôi nhà và cái ao cho anh Thanh. Các người con của hai cụ đều nhất trí với lời căn dặn của hai cụ.
Sau khi hai cụ qua đời, con cái lo tang cho cha mẹ xong vẫn sống hòa thuận, không bàn bạc việc thừa kế và phần diện tích ao do người con út đang tiếp tục sử dụng. Năm 2010, anh Thanh chuyển nhượng 2/3 phần đất cho anh Vũ (là người anh họ trong làng), năm 2020, anh Thuận (là anh trai cả của anh Thanh) bán nhà do bố mẹ cho ở nơi khác về mua đất của anh Vũ.
Thực hiện chủ trương bê tông hóa đường làng, ngõ xóm, chính quyền và Nhân dân đã phối hợp xây dựng nhiều ngõ xóm phong quang, sạch đẹp, phần diện tích ao do anh Thanh sử dụng đã trở nên có giá trị. Trước sự thay đổi đó, vì hám lợi, anh Thuận đã yêu cầu anh Thanh chia cho mình ½ cái ao. Anh Thanh không đồng ý vì cho rằng phần đất và ao trước khi mất bố, mẹ đã cho anh và có sự chứng kiến của tất cả anh, chị em. Lúc đó anh Thuận không có ý kiến gì (cả phần diện tích đất của anh Thanh và anh Thuận đều chưa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất). Hai anh em bất hòa, cãi nhau ầm ĩ mất trật tự an ninh thôn xóm, anh Thuận tìm mọi cách đổ đất để lấn chiếm ao.
Trước vụ việc trên, tổ hòa giải thôn đã họp và tìm hiểu sự việc, thấy việc anh Thuận đòi chia thừa kế là trái với ý nguyện của bố, mẹ khi còn sống, dư luận bà con chòm xóm cũng không đồng tình với cách làm của anh Thuận. Tổ hòa giải thống nhất cử người tiếp xúc với 9 người con của ông bà An và Hoài. Sau khi nắm được nguyên nhân, tâm tư nguyện vọng của các thành viên trong gia đình, tìm hiểu các quy định pháp luật về thừa kế và đất đai, tổ hòa giải đã quyết định tổ chức họp gia đình, mời ông trưởng họ Lê tham dự. Tại cuộc họp này, mọi người trong gia đình đều khẳng định lời căn dặn của hai cụ là hoàn toàn chính xác và hoàn toàn ủng hộ phần diện tích ao các cụ đã cho anh Thanh trước khi mất, đề nghị anh Thuận không được đòi chia thừa kế và tạo điều kiện để anh Thanh sử dụng ao. Anh Thuận không nghe, cho rằng cả nhà về phe của anh Thanh nên càng tức giận, đòi đốt nhà anh Thanh, may có bà con hàng xóm và chính quyền địa phương can ngăn kịp thời.
Sau đó, anh Thuận nghe người ta nói, di chúc miệng không hợp pháp nên đã gửi đơn đến Tòa án nhân dân huyện đề nghị chia thừa kế phần diện tích ao. Việc tranh chấp giữa anh Thanh và anh Thuận, quan điểm của dòng họ và gia đình mong muốn thể giải quyết nội bộ, tránh sứt mẻ tình cảm gia đình, thực hiện ý nguyện của hai cụ khi còn sống. Nếu có phần thừa kế thì các anh chị còn lại cũng nhường hết cho anh Thanh (có công chăm sóc bố, mẹ khi già yếu). Tổ hòa giải tiếp tục tiếp cận anh Thuận, phân tích về đạo hiếu, tình cảm gia đình, tình cảm anh em “một giọt máu đào hơn ao nước lã”, các em trong nhà đều đồng lòng với việc anh Thanh sử dụng cái ao, nếu có chia thừa kế diện tích ao thành 9 phần cho 9 người con thì anh Thuận cũng không được bao nhiêu. Thấy anh Thuận có vẻ xuôi xuôi, tổ hòa giải quyết định tổ chức họp gia đình. Tại cuộc họp, anh Thuận đã đồng ý cách giải quyết của nội bộ gia đình, không đòi chia thừa kế, đồng ý để anh Thanh lấp ao, xây nhà trên đó, anh em bắt tay nhau đoàn kết, chấm dứt việc tranh chấp trước đó. Anh Thuận đã cảm ơn các hòa giải viên đã kiên trì giúp gia đình anh gắn bó với nhau để thực hiện ý nguyện của cha, mẹ lúc sinh thời.
Qua sự việc trên, có thể thấy rằng, muốn làm tốt công tác hòa giải cần phải có lòng nhiệt tình, thực hiện tốt phương châm “kiên trì bám trụ”, các hòa giải viên phải biết đồng sức, đồng lòng, tìm được sự đồng lòng, đồng sức của đoàn thể xã hội và Nhân dân. Đặc biệt, cần thường xuyên bồi dưỡng kiến thức pháp luật, tổ chức giao lưu trong công tác hòa giải, góp phần giữ vững tình làng, nghĩa xóm và đem lại hành phúc đến mọi nhà.
Hương Phan