Anh Thọ và chị Hằng sống với nhau không đăng ký kết hôn. Khi chị Hằng có thai, anh Thọ bỏ đi biệt tích. Chị Hằng làm khai sinh cho con (là cháu T) mang họ mẹ và phần tên người cha bỏ trống. Sau khi bỏ đi đến 5 năm, anh Thọ trở về gặp chị Hằng, biết chị Hằng chưa lập gia đình, anh Thọ có nguyện vọng nối lại tình cảm, xin nhận con và chuyển họ của con cùng họ với anh, chị Hằng không đồng ý. Chị nói rằng, đứa con này là của chị, chị sinh ra sẽ tự nuôi không cần người cha phải chu cấp, thăm nom, chăm sóc hay bất cứ một ràng buộc nào.
Anh Thọ không muốn đưa đơn ra tòa nên đến nhờ tổ hòa giải giúp đỡ. Hòa giải viên của phường đã tìm hiểu tâm tư tình cảm của anh Thọ, quy định pháp luật hộ tịch và hôn nhân gia đình, khuyên nhủ chị Hằng vì quyền lợi của con nên cho cha con nhận nhau, con có bố. Dù sao anh Thọ cũng có thiện chí muốn cùng chị Hằng nuôi dạy cháu T. Chị Hằng e ngại việc nhận con nhiều thủ tục, hòa giải viên giảng giải cho chị hiểu quy trình nhận con tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi chị làm đăng ký khai sinh cho cháu T.
Theo Điều 14 Thông tư 04/2020/TT-BTP ngày 28/5/2020 của Bộ Tư pháp quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Hộ tịch và Nghị định 123/2015/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch, có hiệu lực từ ngày 16/7/2020; chứng cứ để chứng minh quan hệ cha, mẹ, con theo quy định tại Luật Hộ tịch gồm một trong các giấy tờ, tài liệu sau:
- Văn bản của cơ quan y tế, cơ quan giám định hoặc cơ quan, tổ chức khác có thẩm quyền ở trong nước hoặc nước ngoài xác nhận quan hệ cha con, quan hệ mẹ con.
- Trường hợp không có chứng cứ chứng minh quan hệ cha, mẹ, con theo quy định nêu trên thì các bên nhận cha, mẹ, con lập văn bản cam đoan về mối quan hệ cha, mẹ, con, có ít nhất hai người làm chứng về mối quan hệ cha, mẹ, con.
Trường hợp cho phép người yêu cầu đăng ký hộ tịch lập văn bản cam đoan về nội dung yêu cầu đăng ký hộ tịch thì cơ quan đăng ký hộ tịch phải giải thích rõ cho người lập văn bản cam đoan về trách nhiệm, hệ quả pháp lý của việc cam đoan không đúng sự thật. Cơ quan đăng ký hộ tịch từ chối giải quyết hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền hủy bỏ kết quả đăng ký hộ tịch, nếu có cơ sở xác định nội dung cam đoan không đúng sự thật.
Thủ tục nhận cha cho con như sau:
Người có yêu cầu đăng ký nhận cha, mẹ, con nộp hồ sơ tại Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền. Người tiếp nhận có trách nhiệm kiểm tra ngay toàn bộ hồ sơ, xác định tính hợp lệ của giấy tờ trong hồ sơ do người yêu cầu nộp, xuất trình; đối chiếu thông tin trong Tờ khai với giấy tờ trong hồ sơ.
Nếu hồ sơ đầy đủ, hợp lệ, người tiếp nhận hồ sơ viết giấy/phiếu tiếp nhận, trong đó ghi rõ ngày, giờ trả kết quả; nếu hồ sơ chưa đầy đủ, hoàn thiện thì hướng dẫn người nộp hồ sơ bổ sung, hoàn thiện theo quy định; trường hợp không thể bổ sung, hoàn thiện hồ sơ ngay thì phải lập thành văn bản hướng dẫn, trong đó nêu rõ loại giấy tờ, nội dung cần bổ sung, hoàn thiện, ký, ghi rõ họ, tên của người tiếp nhận.
Sau khi nhận đủ hồ sơ, nếu thấy việc nhận cha, mẹ, con là đúng và không có tranh chấp, công chức Tư pháp - hộ tịch báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. Trường hợp Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã đồng ý giải quyết thì công chức tư pháp - hộ tịch ghi vào Sổ đăng ký nhận cha, mẹ, con, hướng dẫn người yêu cầu kiểm tra nội dung Trích lục đăng ký nhận cha, mẹ, con và Sổ đăng ký nhận cha, mẹ, con, cùng các bên ký vào Sổ. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ký cấp Trích lục đăng ký nhận cha, mẹ, con cho người yêu cầu.
Về việc thay đổi họ, theo Điểm a Khoản 1 Điều 27 Bộ luật Dân sự năm 2015: cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ trong trường hợp: thay đổi họ cho con đẻ từ họ của cha đẻ sang họ của mẹ đẻ hoặc ngược lại…
Như vậy, theo quy định trên, chị Hằng và anh Thọ sau khi làm thủ tục nhận cha cho con có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền thay đổi họ cho con từ họ của mẹ đẻ sang họ của cha đẻ.
Hương Phan