Tính đến 31/10/2025, trên toàn địa bàn thành phố Hải Phòng có 3.078 tổ hòa giải cơ sở với 19,273 hòa giải viên, tỷ lệ hòa giải thành đạt 79%. Kết quả này cho thấy, hoạt động hòa giải ở cơ sở đã góp phần giải quyết kịp thời tại cơ sở các mâu thuẫn, xích mích, tranh chấp trong Nhân dân.
Thực tiễn thi hành Luật Hoà giải ở cơ sở 2013 cho thấy, ở những địa phương làm tốt công tác hoà giải ở cơ sở thì tình hình an ninh, trật tự được giữ vững, hàng năm số vụ vi phạm pháp luật hình sự thấp hơn. Thông qua công tác hoà giải ở cơ sở, những tranh chấp, bất đồng phát sinh tại cơ sở đã được giải quyết kịp thời, dứt điểm; không để tranh chấp kéo dài, khó xử lý, hạn chế đáng kể tình trạng khiếu kiện ra cơ quan nhà nước, khiếu kiện vượt cấp, góp phần giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, xây dựng khối đoàn kết cộng đồng bền vững. Bên cạnh đó, nhận thức của các cấp uỷ Đảng, chính quyền, lãnh đạo các cơ quan đơn vị, tổ chức đoàn thể về vai trò, vị trí của công tác hoà giải ở cơ sở đã được nâng lên. Các địa phương cũng đã chú trọng xây dựng các mô hình hoà giải ở cơ sở hiệu quả phù hợp với đặc điểm của địa phương. Năm 2024, khu vực phía đông thành phố đã xây dựng được 137 mô hình điểm về tổ hòa giải ở cơ sở với nhiều tên gọi như “Tổ hoà giải điển hình tiên tiến”, “Tổ hoà giải kiểu mẫu”, “Tổ hoà giải điểm”… tại các xã về đích nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu.
Từ thực tế trên cho thấy, việc triển khai, nhân rộng các tổ hòa giải cơ sở, nhất là mô hình “Tổ hòa giải điểm” tiêu biểu rất cần được quan tâm đúng mức, qua đó tạo sự đồng đều, bền vững cho hoạt động hòa giải ở cơ sở, động viên đội ngũ hòa giải viên tích cực, nỗ lực thực hiện nhiệm vụ. Đồng thời, hòa giải những vụ việc mâu thuẫn, tranh chấp phát sinh ngay tại cơ sở, hạn chế khiếu kiện, đơn thư vượt cấp, giữ vững sự ổn định về an ninh trật tự, giữ gìn sự đoàn kết và tình làng, nghĩa xóm ở mỗi cộng đồng dân cư.
Xây dựng mô hình “Tổ hòa giải 4.0” - hướng đi mới trong thời kỳ chuyển đổi số quốc gia
Hiện nay, dưới tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0) đã tạo ra những biến đổi lớn trên mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Xu hướng chuyển đổi sang “công nghệ số” đang được đẩy mạnh trên toàn thế giới bởi tính nhanh chóng, tiện dụng, linh hoạt, mang lại hiệu quả cao. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong xây dựng mô hình “Tổ hòa giải 4.0”, đặc biệt là trong tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng, nghiệp vụ cho hòa giải viên là một trong những vấn đề cấp thiết, tạo môi trường cho hòa giải viên được học tập, trao đổi kinh nghiệm mọi lúc mọi nơi.
Một số giải pháp xây dựng mô hình
Thứ nhất, tổ chức bồi dưỡng kiến thức pháp luật trực tuyến cho các mô hình “Tổ hòa giải 4.0”
Theo đó, các giảng viên/tập huấn viên và các học viên kết nối, tương tác với nhau thông qua các phần mềm trực tuyến như zoom, teams, google classroom, facebook group… Hình thức này có thể áp dụng để tổ chức các khóa bồi dưỡng cho các hòa giải viên ở cơ sở. Việc sử dụng hình thức này giúp cho việc tổ chức tập huấn cho hòa giải viên thuận tiện, linh hoạt, rút ngắn khoảng cách, tiết kiệm về thời gian và chi phí tổ chức; nhiều hòa giải viên có thể cùng tham gia tập huấn.
Đồng thời, cần sáng tạo trong ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng bài giảng trực tuyến có sự tương tác giữa giảng viên và học viên và có cách thức đánh giá sự tiếp thu của học viên. Tiếp tục đổi mới trong xây dựng bài giảng nhằm thu hút người nghe, học viên.
Thứ hai, tập huấn nâng cao kỹ năng tin học, ứng dụng công nghệ thông tin cho hòa giải viên ở cơ sở.
Cùng với việc bồi dưỡng kiến thức pháp luật, cần triển khai các lớp tập huấn chuyên đề về kỹ năng số, giúp hòa giải viên sử dụng thành thạo các phần mềm quản lý hồ sơ, tra cứu văn bản pháp luật và khai thác hiệu quả các nền tảng hỗ trợ hòa giải trực tuyến. Việc ứng dụng công nghệ thông tin không chỉ góp phần nâng cao chất lượng, tính minh bạch của hoạt động hòa giải mà còn giúp rút ngắn thời gian xử lý vụ việc.
Thứ ba, cấp ủy, chính quyền cần tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị tạo điều kiện thuận lợi để nâng cao việc ứng dụng công nghệ thông tin trong bồi dưỡng, tập huấn cho hòa giải viên ở cơ sở. Đồng thời, tiếp tục huy động các nguồn lực xã hội hóa nhằm hỗ trợ việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin tổ chức bồi dưỡng, tập huấn cho hòa giải viên ở cơ sở.
Việc triển khai đồng bộ các giải pháp trên không chỉ góp phần hiện đại hóa mô hình “Tổ hòa giải 4.0” mà còn tạo nên bước chuyển quan trọng trong công tác hòa giải ở cơ sở. Khi công nghệ thông tin được ứng dụng sâu rộng, đội ngũ hòa giải viên sẽ có thêm công cụ, kỹ năng và môi trường thuận lợi để tiếp cận thông tin, nâng cao trình độ và xử lý vụ việc kịp thời, chính xác hơn. Bên cạnh đó, sự quan tâm đầu tư của cấp ủy, chính quyền cùng sự chung tay của cộng đồng sẽ tạo nền tảng vững chắc để các mô hình hòa giải mới phát huy hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính và chuyển đổi số trong lĩnh vực tư pháp ở địa phương. Đây chính là hướng đi tất yếu, góp phần xây dựng cộng đồng đoàn kết, giảm thiểu tranh chấp ngay từ cơ sở và nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân trong giai đoạn mới.