Hỏi: Gia đình tôi có hai chị em, mẹ tôi mất từ khi tôi 15 tuổi, từ đó đến nay, bố tôi vẫn một mình “gà trống nuôi con”, không “đi thêm bước nữa”. Sau ngày mẹ tôi mất, bố tôi có mua một căn nhà trên diện tích 1000m2 ở quê, hồi nhỏ cả gia đình tôi sống ở đó, lớn lên chúng tôi lập gia đình và lên thành phố sống, bố tôi cũng sống cùng chị em tôi trên thành phố nên diện tích đất này nhờ một người bà con trong họ trông nom hộ. Đầu năm 2017, bố tôi bị cảm và mất đột ngột nên không để lại di chúc phân chia di sản cho chị em tôi. Tôi có tìm hiểu thì được biết trường hợp của gia đình tôi phải chia thừa kế theo pháp luật nhưng tôi cũng chưa rõ lắm về vấn đề này. Xin hỏi, pháp luật hiện hành quy định thế nào về chia thừa kế? Đối với trường hợp của gia đình tôi thì sẽ chia thừa kế như thế nào cho hợp pháp?

(Chị Minh, phường An Hồng, Hồng Bàng)

Trả lời:

Theo quy định tại Điều 609 Bộ luật dân sự 2015:

“Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật”.

Theo quy định tại Điều 649 Bộ luật Dân sự năm 2015:

“Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định”.

Theo quy định tại Điều 650 Bộ luật Dân sự năm 2015:

- Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

+ Không có di chúc;

+ Di chúc không hợp pháp;

+ Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

+ Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự năm 2015:

- Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

+ Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

+ Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

+ Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

- Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

- Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Đối với trường hợp của gia đình chị, bố chị mất đột ngột nên không để lại di chúc, vì vậy, tài sản bố chị để lại là 1000m2 trên sẽ chia theo pháp luật. Lưu ý, chị cần xác định xem diện tích đất trên đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên bố chị hay không, nếu đã đứng tên bố chị thì việc chia di sản sẽ thuận lợi hơn khi chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Như quy định về hàng thừa kế trên, nếu mẹ chị đã mất, ông bà thân sinh ra bố chị cũng không còn, tài sản được bố chị tạo lập sau khi mẹ chị mất và bố chị cũng không còn người con đẻ, con nuôi nào khác ngoài 2 chị em chị thì 2 chị em chị sẽ là những người thừa kế được hưởng di sản của bố chị để lại. Về nguyên tắc, diện tích trên sẽ được chia làm hai phần bằng nhau, mỗi người sẽ được hưởng 500m2 đất. Tuy nhiên, nếu có thỏa thuận khác thì hai chị em sẽ thống nhất bằng văn bản thỏa thuận phân chia thừa kế di sản và công chứng của Văn phòng công chứng nhằm xác nhận quyền mỗi người đối với diện tích đất bố chị để lại.

Ngọc Mai