Trong những năm gần đây, công tác chăm sóc và bảo vệ trẻ em đạt được nhiều thành quả, đảm bảo các quyền của trẻ em và phù hợp với xu thế chung của quốc tế. Nhà nước luôn quan tâm ban hành những văn bản, chính sách liên quan đến giáo dục và phát triển toàn diện trẻ em. Luật Trẻ em năm 2016 đã hoàn thiện khuôn khổ pháp lý và các chính sách xã hội liên quan đến trẻ em. Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2012-2020 đã hướng tới một khung chính sách toàn diện cho trẻ em. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn những khó khăn, thách thức trong công tác chăm lo, bảo vệ trẻ em. Bởi vậy, bảo vệ, chăm sóc trẻ em rất cần sự vào cuộc của nhiều ban ngành và trách nhiệm không của riêng ai.

Không ít trẻ em ngay từ khi sinh ra đã bị bỏ rơi do những lỗi lầm của người lớn. Trẻ em bị bạo hành, bị bóc lột sức lao động, bị thương tích, tử vong do tai nạn, đuối nước vẫn diễn ra hàng ngày. Thống kê mỗi năm trung bình có đến 2.000 trẻ em bị đuối nước hàng năm và số vụ đuối nước chủ yếu xảy ra vào mùa hè; có khoảng 1.500 trẻ em là nạn nhân của các vụ bạo lực, xâm hại tình dục và tình trạng xâm hại tình dục trẻ em ngày càng có diễn biến phức tạp. Có thể nói, xâm hại trẻ em không phải bây giờ mới xuất hiện ở Việt Nam, nhưng gần đây vấn đề này thu hút sự quan tâm đặc biệt của xã hội. Theo thống kê của các cơ quan điều tra, mặc dù số vụ xâm hại trẻ em không tăng nhưng đã vi phạm nghiêm trọng các chuẩn mực đạo đức xã hội. Không ít vụ xâm hại tình dục trẻ em, ít hoặc không để lại tổn thương về mặt thể chất nhưng để lại những tổn thương rất lớn về tinh thần và tâm lý của trẻ. Tuy nhiên các vụ xâm hại trẻ em nói chung và xâm hại tình dục trẻ em lại chậm được xử lý. Thực trạng này do nhiều nguyên nhân. Về phía gia đình người bị hại, bản thân bố mẹ hoặc trẻ em bị xâm hại không dám tố cáo. Về phía các cơ quan chức năng hiện nay cơ quan có trách nhiệm chức năng thực hiện giám định pháp y còn ít, đặc biệt các cơ sở có trách nhiệm giám định pháp y về mặt tâm thần. Đây là một bất cập trong quá trình thực thi pháp luật, bởi lẽ thủ phạm có thể lợi dụng lỗ hổng này để xóa dấu vết, chạy tội, thậm chí mua chuộc gia đình nạn nhân để không dính vào vòng lao lý.

Hiện nay, Luật Trẻ em và Nghị định số 56/2017/NĐ-CP ngày 09-5-2017 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Trẻ em đã quy định cụ thể trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ trẻ em, cũng như xử lý các vụ việc liên quan đến xâm hại và bạo lực trẻ em. Những quy định này đều được cụ thể hóa, thống nhất trong quy chế phối hợp giữa các đơn vị, tổ chức, tuy nhiên việc triển khai trên thực tế còn thiếu chặt chẽ. “Lắng nghe trẻ em bằng trái tim, bảo vệ trẻ em bằng hành động”. Để trẻ em được sống trong môi trường an toàn, lành mạnh, các em cần được trang bị đầy đủ kỹ năng sống để có thể ứng phó với những tình huống, nguy cơ có thể xảy. Để có một hệ thống chăm sóc và bảo vệ trẻ em từ cơ sở, Ủy ban nhân dân các cấp cần huy động mọi nguồn lực để hỗ trợ can thiệp và bảo vệ cho trẻ một cách tốt nhất. Mỗi gia đình cần có nhận thức rõ về vấn đề xâm hại trẻ em, đặc biệt là xâm hại tình dục. Các thành viên phải kịp thời lên tiếng khi con em, người thân của mình có những dấu hiệu bị xâm hại. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật cũng cần tăng cường tính răn đe, cơ chế phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền cần rõ ràng, cụ thể bởi một số đối tượng vẫn nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật và chừng nào những trường hợp này chưa bị khởi tố, chưa bị tòa tuyên án thì loại tội phạm này vẫn sẽ coi thường dư luận, coi thường pháp luật. Không ai bảo vệ các em tốt hơn là chính gia đình, vì vậy, để các em có một cuộc sống an bình, trước hết các bậc phụ huynh phải là những người am hiểu pháp luật, đặc biệt là Luật Trẻ em. Mỗi gia đình cần trang bị cho mình những kỹ năng về chăm sóc và bảo vệ con. Bảo vệ trẻ em là trách nhiệm không của riêng ai, chính vì vậy, mỗi chúng ta cần chung tay để bảo đảm cho trẻ một môi trường sinh sống, học tập và vui chơi thực sự an toàn và lành mạnh.

Ngọc Châu