Nuôi con nuôi là một chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước, thể hiện tinh thần tương thân tương ái và trách nhiệm xã hội đối với trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt. Tuy nhiên, bên cạnh những trường hợp nhận con nuôi đúng nghĩa, vẫn còn tồn tại không ít hành vi lợi dụng chính sách này để trục lợi hoặc vi phạm pháp luật, thậm chí gây tổn hại nghiêm trọng đến quyền và nhân phẩm của trẻ em. Chính vì vậy, Điều 13 của Luật Nuôi con nuôi năm 2010 quy định nghiêm cấm các hành vi sau:

1. Lợi dụng việc nuôi con nuôi để trục lợi, bóc lột sức lao động, xâm hại tình dục; bắt cóc, mua bán trẻ em.

2. Giả mạo giấy tờ để giải quyết việc nuôi con nuôi.

3. Phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi.

4. Lợi dụng việc cho con nuôi để vi phạm pháp luật về dân số.

5. Lợi dụng việc làm con nuôi của thương binh, người có công với cách mạng, người thuộc dân tộc thiểu số để hưởng chế độ, chính sách ưu đãi của Nhà nước.

6. Ông, bà nhận cháu làm con nuôi hoặc anh, chị, em nhận nhau làm con nuôi.

7. Lợi dụng việc nuôi con nuôi để vi phạm pháp luật, phong tục tập quán, đạo đức, truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc.

Những quy định nêu trên không chỉ mang tính răn đe mà còn là hàng rào pháp lý quan trọng nhằm bảo đảm mọi hoạt động nhận nuôi con nuôi đều hướng đến lợi ích cao nhất của trẻ em, đúng với tinh thần của Công ước quốc tế về quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên.

Trong thực tế, các cơ quan chức năng đã phát hiện một số vụ việc lợi dụng việc nhận con nuôi để mua bán trẻ sơ sinh, làm giả hồ sơ, hoặc trục lợi chính sách ưu đãi. Những hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn xâm hại nghiêm trọng quyền trẻ em, gây ảnh hưởng đến niềm tin và tính nhân văn của chính sách nuôi con nuôi.

Vì vậy, mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng cần nâng cao nhận thức, tuyệt đối tuân thủ các quy định của pháp luật khi thực hiện thủ tục nhận con nuôi. Cùng với đó, các cơ quan quản lý cần tăng cường giám sát, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, để việc nuôi con nuôi thực sự là một hành động nhân ái, hợp pháp và đầy trách nhiệm.