Quy định của pháp luật về công tác phòng cháy chữa cháy đối với việc kinh doanh phòng trọ, nhà cho thuê được quy định tại Luật Phòng cháy chữa cháy năm 2001 (sửa đổi, bổ sung năm 2013); Nghị định số 136/2020/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật phòng cháy và chữa cháy và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật phòng cháy và chữa cháy. Nghị định số 144/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình...
Khoản 1 Điều 23 Luật Phòng cháy chữa cháy năm 2001 (sửa đổi, bổ sung năm 2013) quy định: “Công trình cao tầng phải có thiết bị chống tụ khói, lan truyền khói và hơi độc do cháy sinh ra; phải có phương án thoát nạn, bảo đảm tự chữa cháy ở những nơi mà phương tiện chữa cháy bên ngoài không có khả năng hỗ trợ”. Do đó, các công trình cao tầng, bao gồm nhà ở và các công trình chức năng khác, đều phải được lắp đặt thiết bị phòng cháy chữa cháy.
Việc kinh doanh cho thuê nhà trọ, phòng trọ phải đảm bảo các quy định về phòng cháy chữa cháy. Việc người cho thuê nhà trọ có cần xin giấy phép phòng cháy chữa cháy hay không sẽ phụ thuộc vào quy mô của công trình. Nếu công trình thuộc diện phải thẩm duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy như quy định tại Nghị định số 136/2020/NĐ-CP người chủ sở hữu phải hoàn thành thủ tục này trước khi tiến hành hoạt động cho thuê.
Phụ lục V của Nghị định số 136/2020/NĐ-CP liệt kê danh mục dự án, công trình thuộc diện phải thẩm duyệt thiết kế về phòng cháy chữa cháy, trong đó bao gồm:
- Nhà chung cư, nhà tập thể, nhà ở ký túc xá cao 7 tầng trở lên hoặc có tổng khối tích từ 5.000 m3 trở lên; nhà hỗn hợp cao từ 7 tầng trở lên hoặc có tổng khối tích từ 5.000m3 trở lên.
- Khách sạn, nhà khách, nhà nghỉ, nhà trọ, cơ sở lưu trú khác được thành lập theo Luật Du lịch cao từ 7 tầng trở lên hoặc có tổng khối tích từ 5.000m3 trở lên.
Các công trình này phải có Giấy chứng nhận thẩm duyệt thiết kế và văn bản thẩm duyệt thiết kế (nếu có) và văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy của cơ quan Cảnh sát phòng cháy chữa cháy.
Các công trình có quy mô nhỏ hơn không cần xin thẩm duyệt phòng cháy chữa cháy nhưng phải đảm bảo các điều kiện an toàn về phòng cháy chữa cháy tại cơ sở. Danh mục cụ thể các cơ sở này được quy định tại Phụ lục III Nghị định số 136/2020/NĐ-CP, trong đó bao gồm:
- Nhà chung cư cao từ 5 tầng trở lên hoặc có khối tích từ 5.000m3 trở lên; nhà tập thể, nhà ở ký túc xá cao từ 5 tầng trở lên hoặc có khối tích từ 2.500m3 trở lên; nhà hỗn hợp cao từ 5 tầng trở lên hoặc có khối tích từ 1.500 m3 trở lên.
- Khách sạn, nhà khách, nhà nghỉ cao từ 5 tầng trở lên hoặc có khối tích từ 1.500m3 trở lên; nhà trọ, cơ sở lưu trú khác được thành lập theo Luật Du lịch cao từ 3 tầng trở lên hoặc có khối tích từ 1.000m3 trở lên.
Các điều kiện an toàn về phòng cháy chữa cháy đối với cơ sở bao gồm:
- Có nội quy, biển cấm, biển báo, sơ đồ hoặc biển chỉ dẫn về phòng cháy chữa cháy, thoát nạn phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn về phòng cháy chữa cháy hoặc theo quy định của Bộ Công an;
- Có phương án chữa cháy được cấp có thẩm quyền phê duyệt; Có lực lượng phòng cháy và chữa cháy cơ sở, chuyên ngành tương ứng với loại hình cơ sở, được huấn luyện nghiệp vụ phòng cháy và chữa cháy và tổ chức sẵn sàng chữa cháy đáp ứng yêu cầu chữa cháy tại chỗ theo quy định; Có hệ thống giao thông, cấp nước, thông tin liên lạc phục vụ chữa cháy, hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu về phòng cháy chữa cháy và truyền tin báo sự cố, hệ thống báo cháy, chữa cháy, ngăn cháy, ngăn khói, thoát nạn, phương tiện phòng cháy chữa cháy khác, phương tiện cứu người bảo đảm về số lượng, chất lượng phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn về phòng cháy chữa cháy hoặc theo quy định của Bộ Công an;
- Hệ thống điện, chống sét, chống tĩnh điện, thiết bị sử dụng điện, sinh lửa, sinh nhiệt, việc sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt phải bảo đảm an toàn về phòng cháy chữa cháy phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn về phòng cháy chữa cháy hoặc theo quy định của Bộ Công an.
Đối với những công trình nhà trọ, phòng trọ có quy mô nhỏ hơn nữa, không thuộc các trường hợp được quy định nêu trên thì không bắt buộc mà chỉ khuyến khích chấp hành phòng cháy chữa cháy để đảm bảo an toàn trong quá trình kinh doanh cho thuê.
Trong trường hợp chủ kinh doanh nhà trọ, nhà cho thuê thuộc diện phải tiến hành thủ tục xin thẩm duyệt phòng cháy chữa cháy nhưng không thực hiện sẽ bị xử phạt. Tùy từng hành vi vi phạm, mức phạt tương ứng được quy định tại Điều 51 của Nghị định số 144/2021/NĐ-CP. Cụ thể:
- Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 đồng đến 300.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định an toàn về phòng cháy và chữa cháy để xảy ra cháy, nổ gây thiệt hại về tài sản dưới 20.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định an toàn phòng cháy và chữa cháy để xảy ra cháy, nổ gây thiệt hại về tài sản từ 20.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định an toàn phòng cháy và chữa cháy để xảy ra cháy, nổ gây thiệt hại về tài sản từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
+ Vi phạm quy định an toàn phòng cháy và chữa cháy để xảy ra cháy, nổ mà gây thiệt hại về tài sản trên 100.000.000 đồng;
+ Vi phạm quy định về phòng cháy và chữa cháy gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể dưới 61%;
+ Vi phạm quy định về phòng cháy và chữa cháy gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này dưới 61%.
Huy Cường