Chức danh Tổ trưởng tổ dân phố, Trưởng thôn được quy định tại khoản 1 Điều 13 Thông tư số 04/2012/TT-BNV ngày 31/8/2012 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ hướng dẫn về tổ chức, hoạt động của thôn, tổ dân phố.

Theo đó, Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố là những người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố; được hưởng phụ cấp hàng tháng, mức phụ cấp do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định theo quy định của pháp luật. Mỗi thôn sẽ có Trưởng thôn, mỗi tổ dân phố sẽ có Tổ trưởng tổ dân phố. Trong đó, điều kiện, tiêu chuẩn để được trở thành Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố gồm:

- Là người có hộ khẩu thường trú, cư trú thường xuyên ở thôn, tổ dân phố.

- Độ tuổi: Đủ 21 tuổi trở lên.

- Sức khoẻ: Có sức khoẻ tốt.

- Điều kiện khác: Nhiệt tình, tinh thần trách nhiệm trong công tác.

Bên cạnh đó, Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố còn cần phải: Có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, được nhận dân tín nhiệm; Gương mẫu thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật… và các quy định của địa phương. Trong tiêu chuẩn này, không chỉ áp dụng với chính bản thân Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố mà còn áp dụng với gia đình của họ. Có kiến thức văn hoá, năng lực, kinh nghiệm, phương pháp cụ thể để vận động nhân dân thực hiện tốt các công việc tự quản của thôn, tổ dân phố, cộng đồng dân cư và việc khác được giao.

Điều kiện, quy trình miễn nhiệm Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố

Theo khoản 9 Điều 1 Thông tư số 14/2018/TT-BNV của Bộ trưởng Bộ Nội vụ sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 04/2012/TT-BNV đã quy định cụ thể việc miễn nhiệm Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố được thực hiện theo quy định tại Chương 2 Nghị quyết liên tịch số 09/2008/NQLT-CP-UBTWMTTQVN ngày 17/4/2008, cụ thể như sau:

- Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố được miễn nhiệm trong các trường hợp sau đây:

+ Do sức khoẻ.             

+ Do hoàn cảnh gia đình.

+ Vì lý do khác.

- Thành phần tham gia: Việc miễn nhiệm phải được tổ chức tại hội nghị cử tri hoặc cử tri đại diện hộ gia đình ở thôn, tổ dân phố. Thành phần tham gia gồm:

+ Cử tri hoặc cử tri đại diện hộ gia đình trong thôn, tổ dân phố (đảm bảo trên 50% số cử chi).

+ Trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố đương nhiệm.

+ Các cơ quan, đoàn thể khác trong thôn: Chi bộ thôn, ban kiểm phiếu…

Ủy ban nhân dân cấp xã là cơ quan xem xét, ra quyết định công nhận kết quả miễn nhiệm chức danh Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố.

+ Trưởng ban công tác mặt trận thôn, tổ dân phố: Nhận đơn xin miễn nhiệm của Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố; Chủ trì hội nghị cử tri về việc miễn nhiệm Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố.

- Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được báo cáo của Trưởng ban công tác Mặt trận thôn, tổ dân phố, Uỷ ban nhân dân cấp xã sẽ xem xét, ra quyết định công nhận kết quả miễn nhiệm chức danh Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố.

Đồng thời, việc bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố mới phải tiến hành trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày Uỷ ban nhân dân ra quyết định công quả kết quả miễn nhiệm.

Huy Hưng