“Mua bán người” là loại tội xâm phạm nghiêm trọng đến nhân phẩm, danh dự, quyền tự do, quyền con người. Trong số những nạn nhân bị mua bán có không ít nạn nhân và người thân của nạn nhân do mặc cảm, tự ti và không nắm được những quy định pháp luật về quyền và nghĩa vụ của nạn nhân bị mua bán; về việc khai báo và được hỗ trợ khi không may bị mua bán.
Theo Điều 6 Luật phòng, chống mua bán người, nạn nhân có quyền đề nghị cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ mình, người thân thích khi bị xâm hại hoặc có nguy cơ bị xâm hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm và tài sản; Được hưởng các chế độ hỗ trợ và được bảo vệ; Được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, nạn nhân có nghĩa vụ cung cấp thông tin liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống mua bán người cho cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền. Thực hiện yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền liên quan đến vụ việc mua bán người.
Điều 24 Luật Phòng, chống mua bán người năm 2011 quy định:
Nạn nhân bị mua bán có thể trực tiếp hoặc nhờ người đại diện hợp pháp của mình đến UBND cấp xã hoặc cơ quan, tổ chức nơi gần nhất khai báo về việc bị mua bán. Cơ quan, tổ chức tiếp nhận khai báo có trách nhiệm chuyển ngay người đó đến UBND cấp xã nơi cơ quan, tổ chức có trụ sở. UBND cấp xã có trách nhiệm thông báo ngay với Phòng Lao động- Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH). Trong trường hợp cần thiết, UBND cấp xã tiếp nhận nạn nhân thực hiện việc hỗ trợ nhu cầu thiết yếu cho nạn nhân.
Trong thời hạn 03 ngày, kể từ khi nhận được thông báo của UBND cấp xã, Phòng LĐ-TB&XH thực hiện việc tiếp nhận, hỗ trợ nạn nhân và phối hợp với cơ quan Công an cùng cấp xác định thông tin ban đầu về nạn nhân trong trường hợp họ chưa có một trong các giấy tờ, tài liệu chứng nhận là nạn nhân.
Sau khi tiếp nhận, căn cứ vào giấy tờ, tài liệu theo quy định pháp luật hoặc kết quả xác định thông tin ban đầu về nạn nhân, Phòng LĐ-TB&XH xem xét để thực hiện việc hỗ trợ chi phí đi lại trong trường hợp nạn nhân tự trở về nơi cư trú; đối với nạn nhân là trẻ em thì thông báo cho người thân thích đến nhận hoặc bố trí người đưa về nơi người thân thích cư trú; trường hợp nạn nhân cần được chăm sóc về sức khỏe, tâm lý và có nguyện vọng được lưu trú tại cơ sở bảo trợ xã hội hoặc cơ sở hỗ trợ nạn nhân, nạn nhân là trẻ em không nơi nương tựa thì làm thủ tục chuyển giao cho cơ sở bảo trợ xã hội hoặc cơ sở hỗ trợ nạn nhân.
Đối với người chưa có giấy tờ, tài liệu chứng nhận là nạn nhân, Phòng LĐ-TB&XH đề nghị cơ quan Công an cùng cấp tiến hành việc xác minh.
Trong thời hạn 20 ngày, kể từ ngày nhận được yêu cầu của Phòng LĐ-TB&XH, cơ quan Công an cùng cấp có trách nhiệm xác minh và trả lời bằng văn bản. Đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn xác minh có thể kéo dài nhưng không quá 02 tháng. Trường hợp có đủ điều kiện xác định là nạn nhân thì cơ quan đã tiến hành xác minh cấp giấy xác nhận nạn nhân cho họ.
Nguyễn Văn