Theo quy định của Luật Thương mại năm 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2017 và năm 2019), môi giới là hoạt động thương mại, theo đó một thương nhân làm trung gian (gọi là bên môi giới) cho các bên mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ (gọi là bên được môi giới) trong việc đàm phán, giao kết hợp đồng mua bán hàng hoá, dịch vụ và được hưởng thù lao theo hợp đồng môi giới.
Các loại nghề môi giới hiện nay
Hoạt động môi giới rất đa dạng và được chia ra làm nhiều ngành nghề khác nhau được pháp luật cho phép như:
1. Môi giới tài sản
Môi giới tài sản là hoạt động làm trung gian giữa các bên được môi giới cho việc mua bán các tài sản như nhà, đất, phòng trọ... phổ biến nhất chính là môi giới bất động sản. Người môi giới bất động sản giúp cho các giao dịch liên quan tới chuyển nhượng, mua bán nhà đất diễn ra thuận lợi và suôn sẻ hơn. Người môi giới có nghĩa vụ giải đáp thắc mắc, tư vấn khách hàng trong việc tìm kiếm một căn nhà phù hợp với nhu cầu sống và tài chính của họ. Bên cạnh đó cũng giúp cho bên cung cấp bán được tài sản của mình với mức giá tốt nhất.
2. Môi giới dịch vụ
Môi giới dịch vụ được chia ra làm nhiều ngành nghề, nhiều khía cạnh khác nhau. Mỗi khía cạnh sẽ mang lại cho khách hàng một lợi ích nhất định khi mua và sở hữu chúng. Có các loại môi giới dịch vụ sau:
- Môi giới bảo hiểm: Môi giới bảo hiểm là một hoạt động làm trung gian mua bán giữa bên bán bảo hiểm và bên mua bảo hiểm. Người môi giới bảo hiểm cho nhiệm vụ đi tìm kiếm khách hàng, gặp gỡ trao đổi về những sản phẩm mà bên cung cấp bảo hiểm đang có cho khách hàng nhằm thuyết phục khách mua sản phẩm.
Người môi giới bảo hiểm có nghĩa vụ giải thích, thuyết phục khách hàng về từng điều khoản, điều kiện, mức phí kỹ càng trước khi người mua ký kết hợp đồng. Môi giới bảo hiểm được nhận tiền hoa hồng từ những hợp đồng đã ký kết thành công giữa khách hàng và bên cung cấp bảo hiểm.
- Môi giới chứng khoán: Môi giới chứng khoán là bên cầu nối trung gian giữa những người tham gia mua và bán trên thị trường chứng khoán. Người môi giới sẽ đóng vai trò như một chuyên gia giúp các nhà đầu tư đưa ra những quyết định đúng đắn và ít rủi ro nhất khi quyết định đầu tư vào những loại chứng khoán như: cổ phiếu, trái phiếu, các quỹ đầu tư... Nhà môi giới chứng khoán có trách nhiệm phân tích thị trường chứng khoán, đưa ra những dự báo cụ thể về tình hình biến động thị trường để khách hàng kịp thời nắm bắt thông tin.
- Môi giới việc làm: Môi giới việc làm là một hoạt động tư vấn, hỗ trợ kết nối giữa doanh nghiệp và người tìm việc làm thông qua bên trung gian nhằm mục đích lựa chọn được việc làm phù hợp. Nhà môi giới sẽ thúc đẩy sự ký kết hợp đồng giữa người lao động và doanh nghiệp khi người lao động đưa ra quyết định cuối cùng.
- Môi giới hải quan: Môi giới hải quan là bên chuyên cung cấp các dịch vụ liên quan đến tiến trình xuất nhập khẩu hàng hóa qua biên giới. Người môi giới hải quan có nhiệm vụ thực hiện các thủ tục hải quan, lưu trữ và quản lý các giấy tờ tài liệu liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu, chắc chắn rằng việc di chuyển của hàng hóa diễn ra suôn sẻ và hợp pháp.
Các quy định của pháp luật về môi giới
Hoạt động môi giới để diễn ra thuận lợi cần tuân thủ đúng những quy định của pháp luật, cụ thể:
1. Đối với môi giới bảo hiểm
Điều 133 của Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 quy định điều kiện cấp giấy phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm như sau:
Tổ chức, cá nhân có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp tại Việt Nam theo quy định của Luật Doanh nghiệp;
+ Tổ chức có tư cách pháp nhân, đang hoạt động hợp pháp và đáp ứng các điều kiện về tài chính theo quy định của Chính phủ.
- Điều kiện về vốn bao gồm:
+ Vốn điều lệ được góp bằng Đồng Việt Nam và không thấp hơn mức tối thiểu theo quy định của Chính phủ;
+ Cổ đông, thành viên góp vốn không được sử dụng vốn vay, nguồn vốn ủy thác đầu tư của tổ chức, cá nhân khác để tham gia góp vốn.
- Điều kiện về nhân sự: có Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc Chủ tịch Hội đồng thành viên, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, người đại diện theo pháp luật dự kiến đáp ứng các điều kiện, tiêu chuẩn về năng lực quản lý, kinh nghiệm và chuyên môn nghiệp vụ
- Có hình thức tổ chức hoạt động theo quy định của Luật này và có dự thảo điều lệ phù hợp với quy định của Luật Doanh nghiệp.
- Tổ chức thành lập theo pháp luật nước ngoài tham gia góp vốn thành lập, mua cổ phần, phần vốn góp từ 10% vốn điều lệ trở lên của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm phải đáp ứng các điều kiện sau đây:
+ Là tổ chức được thành lập theo pháp luật nước ngoài đang trực tiếp thực hiện hoặc có công ty con thực hiện hoạt động môi giới bảo hiểm trong 05 năm liên tục gần nhất tính đến thời điểm nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép thành lập và hoạt động;
+ Được cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài cho phép thành lập doanh nghiệp môi giới bảo hiểm tại Việt Nam và xác nhận không vi phạm nghiêm trọng các quy định của pháp luật
2. Đối với môi giới bất động sản
Điều 62 của Luật Kinh doanh bất động sản năm 2014 quy định điều kiện của tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ môi giới bất động sản gồm:
- Tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ môi giới bất động sản phải thành lập doanh nghiệp và phải có ít nhất 02 người có chứng chỉ hành nghề môi giới bất động sản.
- Cá nhân có quyền kinh doanh dịch vụ môi giới bất động sản độc lập nhưng phải có chứng chỉ hành nghề môi giới bất động sản và đăng ký nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế.
- Tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ môi giới bất động sản không được đồng thời vừa là nhà môi giới vừa là một bên thực hiện hợp đồng trong một giao dịch kinh doanh bất động sản.
3. Đối với môi giới chứng khoán
Khoản 2 Điều 97 Luật Chứng khoán năm 2019 quy định chứng chỉ hành nghề môi giới chứng khoán được cấp cho cá nhân đáp ứng các điều kiện sau đây:
- Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; không thuộc trường hợp đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc đang bị cấm hành nghề chứng khoán theo quy định của pháp luật.
- Có trình độ từ đại học trở lên.
- Có trình độ chuyên môn về chứng khoán.
- Đạt yêu cầu trong kỳ thi sát hạch cấp chứng chỉ hành nghề chứng khoán phù hợp với loại chứng chỉ hành nghề chứng khoán đề nghị cấp.
Quang Hưng