Ở nước ta hiện nay, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý chất thải dù ngày càng được hoàn thiện nhưng thực tế cho thấy vẫn còn nhiều tồn tại trong lĩnh vực này. Theo kết quả khảo sát năm 2021 của tổ chức GreenHub trong dự án của Ngân hàng Thế giới tại 10 tỉnh, thành phố ven biển Việt Nam, 93,6% rác thải rò rỉ ra ngoài môi trường là nhựa. Nhiều nhất là mảnh nhựa mềm phân rã từ túi ni lông, tiếp đến là các loại ngư cụ, hộp xốp, ống hút nhựa, bao bì thực phẩm và các loại nhựa khác như tã, bỉm… Nhiều ý kiến chuyên môn cho rằng, hệ thống chính sách hiện hành vẫn chưa đầy đủ để tạo động lực thúc đẩy tái sử dụng, tái chế chất thải rắn, chưa có cơ chế chính sách để tạo lập thị trường tiêu thụ các loại túi ni lông thân thiện môi trường và các sản phẩm thay thế nhựa khác. Do vậy, những sản phẩm thay thế này hầu như không có khả năng cạnh tranh lâu dài với các sản phẩm từ nhựa.
Thực tế cho thấy việc hoàn thiện hành lang pháp lý là chưa đủ, việc hình thành thói quen giảm sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni lông khó phân hủy cần được xã hội nhận thức đúng đắn.
Hiện nay, các cơ quan Nhà nước đã đi tiên phong và làm tấm gương sáng trong cuộc chiến chống “ô nhiễm trắng”, trên tinh thần đó, vận động doanh nghiệp, người dân cùng tham gia vào lối sống “nói không” với rác thải nhựa. Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố cũng đã ban hành các kế hoạch hành động quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2025, tầm nhìn năm 2030. Mục tiêu trung hạn 2021-2025 là 100% các cơ quan, đơn vị quản lý Nhà nước trên địa bàn thành phố không sử dụng vật dụng hoặc đồ nhựa sử dụng một lần (chai nước, ống hút nhựa...), hạn chế sử dụng băng rôn, khẩu hiệu… dùng một lần, chuyển sang sử dụng các trang thiết bị điện tử phục vụ tuyên truyền trong các cuộc họp, hội nghị, hội thảo, sự kiện.
Các mục tiêu cụ thể khác như: 90% hộ dân, trường học, doanh nghiệp, công sở và các đơn vị khác trên địa bàn thành phố thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, bao gồm chất thải nhựa; ít nhất 80% ngư dân khai thác thủy sản trên địa bàn thành phố cam kết không thải bỏ ngư lưới cụ, rác thải nhựa xuống biển; hơn 90% hộ dân sinh sống dọc các con sông không đổ rác thải nhựa trực tiếp xuống dòng sông; ít nhất 70% điểm phục vụ ăn uống tại cơ sở lưu trú du lịch cam kết không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần; ít nhất 20% các cơ sở kinh doanh nước uống và thực phẩm cam kết không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần….
Thực tế cho thấy, việc hạn chế rác thải nhựa còn rất khó khăn. Cùng với sự vào cuộc của các địa phương và các ngành chức năng thì người dân cần thay đổi nhận thức, hạn chế việc sử dụng đồ nhựa để bảo vệ môi trường sống xanh, sạch, đẹp góp phần không nhỏ vào việc chống biến đổi khí hậu toàn cầu. Do vậy, việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân trong việc sử dụng các loại bao bì thân thiện môi trường phục vụ cho mục đích sinh hoạt để thay thế túi ni lông khó phân hủy là yếu tố then chốt.
Tuấn Hưng