Thực hiện Luật Cư trú 2020, từ ngày 01/7/2021, công an xã, phường, thị trấn sẽ thu hồi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú khi người dân đến thực hiện thủ tục đăng ký cư trú dẫn đến thay đổi thông tin sổ hộ khẩu, sổ tạm trú. Quy định này hướng tới nền hành chính số, giúp người dân rút ngắn thời gian, chi phí, công sức, thuận lợi, dễ dàng hơn khi đi làm thủ tục. Luật Cư trú năm 2020 không những giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân, mà còn đáp ứng yêu cầu ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến trong quản lý hành chính, nhất là việc triển khai qua Hệ thống Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Việc bỏ hộ khẩu giấy sẽ bỏ được nhiều thủ tục hành chính; người dân sẽ không phải sử dụng nhiều loại giấy tờ photo, sao y mất thời gian, chi phí. Tất cả sẽ truy cập bằng mã định danh cá nhân. Các đơn từ, giấy xác nhận, đăng ký sẽ khai báo theo mẫu trên mạng và email, gửi đi. Điều này cũng đồng nghĩa với việc sẽ không còn cảnh đến các cơ quan chờ đợi đăng ký, nộp hồ sơ giấy tờ. Người dân ngoại tỉnh khi đăng ký hộ khẩu vào các thành phố lớn giờ đây cũng trở nên dễ dàng, thuận lợi hơn.
Nhiều ý kiến đưa ra sau khi bỏ sổ giấy thì giao dịch sẽ được thực hiện như nào? Nếu chẳng may hệ thống điện tử gặp sự cố thì việc lưu trữ thông tin của người dân sẽ được thực hiện như thế nào? Về vấn đề này, đại diện Cục Pháp chế và Cải cách hành chính tư pháp, Bộ Công an cho biết, Bộ Công an đã hoàn thành việc thu thập thông tin dân cư, xây dựng cơ sở hạ tầng từ Trung ương đến địa phương (cấp xã, phường, thị trấn) và bước đầu triển khai một số dịch vụ tra cứu, khai thác thông tin trong cơ sở dữ liệu. Theo đó, từ ngày 01/7/2021, nếu người dân không sử dụng sổ hộ khẩu vẫn có thể khai thác, sử dụng thông tin trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để thực hiện các giao dịch liên quan đến thông tin về cư trú.
Theo quy định tại khoản 3, Điều 38 Luật Cư trú, khi công dân thực hiện các thủ tục đăng ký cư trú dẫn đến thay đổi thông tin trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú thì cơ quan đăng ký cư trú có trách nhiệm thu hồi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã cấp, thực hiện điều chỉnh, cập nhật thông tin trong cơ sở dữ liệu về cư trú theo quy định và không cấp mới, cấp lại sổ hộ khẩu, sổ tạm trú. Đối với trường hợp công dân cần chứng minh nhân dân nơi thường trú để thực hiện giao dịch, thủ tục thì công dân có thể yêu cầu cơ quan công an cấp giấy xác nhận thông tin về cư trú. Những sổ khác, không thuộc trường hợp bị thu hồi, vẫn sử dụng bình thường. Đến ngày 01/01/2023, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú sẽ chính thức bị xóa bỏ hoàn toàn.
Điều 17, Thông tư số 55/2021/TT-BCA ngày 15/5/2021 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Cư trú nêu rõ: Công dân có thể yêu cầu xác nhận thông tin về cư trú tại công an xã, phường, thị trấn không phụ thuộc vào nơi cư trú của mình. Công dân có thể gửi yêu cầu xác nhận thông tin về cư trú qua Cổng dịch vụ công quốc gia, Cổng dịch vụ công Bộ Công an, Cổng dịch vụ công quản lý cư trú. Giấy xác nhận thông tin về cư trú có giá trị 30 ngày kể từ ngày cấp. Đến nay Bộ Công an đã hoàn thành việc xác lập số định danh cá nhân cho toàn bộ công dân Việt Nam đã được thu thập thông tin dân cư trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Vì vậy, đối với các bộ, ban, ngành đã kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thì có thể sử dụng thông tin của công dân trong cơ sở dữ liệu để giải quyết các thủ tục hành chính cho công dân, không yêu cầu công dân phải xuất trình sổ hộ khẩu để chứng minh nơi thường trú.
Trường hợp chưa kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thì công dân có thể sử dụng giấy xác nhận thông tin về cư trú để chứng minh nơi thường trú. Chính vì vậy, người dân hoàn toàn có thể yên tâm khi nộp lại sổ hộ khẩu giấy cho cơ quan công an.
Quang Huy