Hỏi: Cháu Q (sinh năm 2015) là con của bà A. Bà A không đăng ký kết hôn và chỉ có duy nhất cháu Q là con. Bố mẹ đẻ bà A đều đã mất. Bà A có 1 người anh trai. Hiện tại bà A đang mắc bệnh hiểm nghèo. Vậy khi bà A qua đời thì ai sẽ là người giám hộ hợp pháp đương nhiên của cháu Q?
(Trần Thanh -An Lão)
Trả lời: Giám hộ là việc cá nhân, pháp nhân được luật quy định, được UBND cấp xã cử, được Tòa án chỉ định để thực hiện việc chăm sóc, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.
Theo quy định tại Điều 47 và Điều 52 Bộ luật Dân sự năm 2015, người giám hộ đương nhiên của người chưa thành niên không còn cha, mẹ hoặc không xác định được cha, mẹ hoặc cha, mẹ đều mất năng lực hành vi dân sự; cha, mẹ đều có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; cha, mẹ đều bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; cha, mẹ đều bị Tòa án tuyên bố hạn chế quyền đối với con; cha, mẹ đều không có điều kiện chăm sóc, giáo dục con và có yêu cầu người giám hộ, được xác định như sau:
- Anh ruột là anh cả hoặc chị ruột là chị cả là người giám hộ; nếu anh cả hoặc chị cả không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì anh ruột hoặc chị ruột tiếp theo là người giám hộ, trừ trường hợp có thỏa thuận anh ruột hoặc chị ruột khác làm người giám hộ;
- Trong trường hợp không có anh ruột, chị ruột hoặc anh ruột, chị ruột không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại là người giám hộ hoặc những người này thỏa thuận cử một hoặc một số người trong số họ làm người giám hộ;
- Nếu không còn ai trong số những người thân thiết nêu trên thì bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột hoặc dì ruột là người giám hộ.
Đối chiếu với trường hợp này, khi bà A mất thì người giám hộ đương nhiên của cháu Q là anh ruột của bà A. Ngoài ra, người giám hộ cho cháu Q phải đáp ứng các điều kiện của người giám hộ theo quy định tại điều 49 Bộ luật dân sự năm 2015, bao gồm:
- Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Có tư cách đạo đức tốt và các điều kiện cần thiết để thực hiện quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.
- Không phải là người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc người bị kết án nhưng chưa được xoá án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người khác. Không phải là người bị Tòa án tuyên bố hạn chế quyền đối với con chưa thành niên.
Luật gia Thu Hương