1. Đánh cắp tài khoản mạng xã hội (MXH) và nhắn tin lừa đảo
Dấu hiệu nhận diện và biện pháp phòng tránh:
- Tin nhắn hoặc email đáng ngờ: Nếu bạn nhận được một tin nhắn hoặc email từ một người bạn trong danh sách bạn bè yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân nhạy cảm, yêu cầu chuyển tiền hoặc thực hiện hành động khẩn cấp, hãy cảnh giác. Đặc biệt, nếu tin nhắn có chứa các lời khẩn cấp, đe dọa hoặc yêu cầu không phù hợp, hãy kiểm tra lại xem có phải tin nhắn thực sự từ bạn bè của bạn hay không.
- Sự thay đổi đột ngột trong ngôn ngữ hoặc phong cách viết: Nếu tin nhắn từ bạn bè có sự thay đổi đột ngột trong cách viết, từ ngữ không giống với phong cách thông thường hoặc có chứa các lời lẽ lạ lùng, cẩn thận hơn.
- Đường link đáng ngờ: Kiểm tra đường link được chia sẻ trong tin nhắn. Nếu đường link có dấu hiệu đáng ngờ như URL không phổ biến, thiếu ký tự an toàn (https://), hoặc điều hướng đến các trang web không rõ nguồn gốc hoặc đáng ngờ, hãy tránh nhấp chuột hoặc truy cập vào đường link đó.
- Yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc thông tin đăng nhập: Lưu ý rằng bạn không nên cung cấp thông tin cá nhân nhạy cảm hoặc thông tin đăng nhập (tên đăng nhập, mật khẩu) thông qua tin nhắn hoặc email. Lừa đảo thường sử dụng chiêu này để chiếm quyền điều khiển tài khoản của bạn.
- Xác minh thông tin: Nếu bạn nhận được một tin nhắn hoặc email đáng ngờ từ một người bạn, hãy thử liên hệ trực tiếp với họ thông qua các phương tiện khác (điện thoại, tin nhắn, email) để xác minh xem tin nhắn đó có phải từ họ hay không. Đừng sử dụng thông tin liên hệ được cung cấp trong tin nhắn đáng ngờ để xác minh.
- Báo cáo và cảnh báo: Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu lừa đảo nào, hãy báo cáo ngay lập tức cho người bạn bè bị ảnh hưởng và thông báo vụ việc cho nền tảng mạng xã hội hoặc dịch vụ email để họ có thể thực hiện biện pháp cần thiết.
Nếu bạn/ người thân gặp phải bất kỳ dấu hiệu nào như trên, hãy thực hiện các biện pháp sau:
- Thay đổi mật khẩu ngay lập tức của tài khoản MXH và sử dụng một mật khẩu mạnh, bao gồm cả chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt.
- Báo cáo sự cố thông qua MXH hoặc các liên hệ khác như điện thoại, email.
- Thông báo cho bạn bè và người thân trong danh sách bạn bè của bạn về tình huống và cảnh báo họ không nên tin tưởng hoặc phản hồi vào những tin nhắn lừa đảo.
Ngoài ra, hãy luôn giữ cảnh giác và tuân thủ các biện pháp bảo mật cơ bản như không chia sẻ thông tin cá nhân và mật khẩu với bất kỳ ai, không bấm vào các liên kết không rõ nguồn gốc hoặc tin nhắn đáng ngờ, và cập nhật phần mềm bảo mật định kỳ để tránh các lỗ hổng bảo mật.
2. Giả danh cơ quan Công an, Viện kiểm sát, Tòa án gọi điện lừa đảo
a. Dấu hiệu nhận biết:
Đối tượng giả danh cơ quan công an, viện kiểm sát, tòa án để gọi điện hăm dọa và lừa đảo thường sử dụng các chiêu trò và phương pháp nhằm lừa đảo và chiếm đoạt tài sản của nạn nhân. Dưới đây là một số dấu hiệu nhận diện:
- Sử dụng số điện thoại giả mạo: Đối tượng sẽ sử dụng số điện thoại giả mạo, có thể hiển thị số điện thoại của cơ quan công an, viện kiểm sát hoặc tòa án trên màn hình điện thoại của bạn. Hãy lưu ý rằng cơ quan chính thức sẽ không sử dụng số điện thoại giả mạo hoặc giả danh.
- Đe dọa và áp lực tâm lý: Đối tượng sẽ sử dụng các cách thức đe dọa, áp lực tâm lý như khống chế, hăm dọa, nói dối về việc có liên quan đến các vụ án đang điều tra để tạo áp lực và đánh vào sợ hãi của nạn nhân.
- Yêu cầu chuyển tiền hoặc thông tin cá nhân: Đối tượng sẽ yêu cầu bạn chuyển tiền vào một tài khoản cụ thể hoặc cung cấp thông tin cá nhân như số thẻ tín dụng, số căn cước công dân, mã số bảo mật và các thông tin nhạy cảm khác. Điều này nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản của bạn.
- Tạo áp lực thời gian: Đối tượng thường tạo áp lực thời gian cho bạn, tuyên bố rằng hành động phải được thực hiện ngay lập tức để tránh hậu quả nghiêm trọng. Họ sẽ cố gắng thuyết phục bạn rằng không có thời gian để suy nghĩ hay tham khảo người khác.
b. Biện pháp phòng tránh:
Để phòng chống và bảo vệ mình khỏi các hình thức lừa đảo như trên, hãy áp dụng các biện pháp sau:
- Giữ bình tĩnh và không bị đánh lừa bởi áp lực tâm lý và đe dọa.
- Xác minh thông tin: Hãy tự xác minh danh tính và thông tin của người gọi bằng cách gọi lại vào số điện thoại chính thức của cơ quan đó hoặc liên hệ trực tiếp với cơ quan qua các kênh chính thức.
- Không cung cấp thông tin cá nhân hay tiền bạc qua điện thoại, email hoặc các phương tiện truyền thông khác.
- Báo cáo sự việc: Nếu bạn nhận được cuộc gọi đe dọa hoặc nghi ngờ có dấu hiệu lừa đảo, hãy thông báo ngay cho cơ quan công an địa phương để được hỗ trợ và tư vấn.
Các cơ quan quản lý nhà nước sẽ không yêu cầu bạn chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin nhạy cảm qua điện thoại một cách đột ngột mà không có văn bản thông báo trước.
3. Đánh cắp thông tin căn cước công dân (CCCD) đi vay tín dụng
Sự nguy hiểm của việc sử dụng thông tin trên CCCD đăng ký mã số thuế ảo, vay tiền từ các tổ chức tín dụng trên mạng xã hội và lừa đảo chiếm đoạt tài sản là rất nghiêm trọng. Dưới đây là các cảnh báo nên lưu ý:
- Cảnh báo về việc tiết lộ thông tin cá nhân: Sử dụng thông tin trên CCCD (Chứng minh nhân dân) để đăng ký mã số thuế ảo hoặc cung cấp thông tin cá nhân như số CMND, ngày sinh, địa chỉ trên mạng xã hội có thể rất nguy hiểm. Kẻ gian có thể lợi dụng thông tin này để thực hiện các hoạt động lừa đảo hoặc chiếm đoạt tài sản của bạn.
- Cảnh báo về vay tiền từ các tổ chức tín dụng trên mạng xã hội: Các tổ chức tín dụng trên mạng xã hội có thể cung cấp dịch vụ vay tiền nhanh chóng và dễ dàng. Tuy nhiên, hãy cẩn trọng với các khoản lãi suất cao và các điều khoản vay không rõ ràng. Nếu không thực hiện cẩn thận, bạn có thể rơi vào tình trạng nợ nần và mất tài sản.
- Cảnh báo về lừa đảo chiếm đoạt tài sản: Trên mạng xã hội, có rất nhiều hình thức lừa đảo nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác. Họ có thể sử dụng các chiêu thức như làm quen, tạo dựng lòng tin và yêu cầu chuyển khoản tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân. Hãy cẩn trọng với các tin nhắn, cuộc gọi hoặc thông tin từ người không rõ danh tính.
Biện pháp phòng tránh
Để phòng ngừa các nguy cơ trên, hãy áp dụng các biện pháp sau:
- Bảo vệ thông tin cá nhân: Không tiết lộ thông tin cá nhân quan trọng như số CCCD, số CMND, số tài khoản ngân hàng hoặc mật khẩu cho bất kỳ ai trên mạng xã hội hay qua các tin nhắn không xác định nguồn gốc.
- Kiểm tra danh tính: Nếu nhận được cuộc gọi, tin nhắn hoặc email từ các tổ chức tài chính, hãy xác minh danh tính của họ bằng cách liên hệ trực tiếp với tổ chức đó qua số điện thoại hoặc địa chỉ email đã được công bố chính thức.
- Kiểm tra mức uy tín của sàn giao dịch: Trước khi tham gia vào giao dịch trực tuyến, hãy kiểm tra sự đáng tin cậy của sàn giao dịch bằng cách tìm hiểu về sàn giao dịch, đọc đánh giá từ người dùng khác và xem xét các chứng chỉ, giấy phép hoạt động.
- Giữ cảnh giác và kiên nhẫn: Luôn luôn giữ cảnh giác với các cơ hội kiếm tiền nhanh chóng, và đừng để bị lừa bởi những lời hứa quá mức hấp dẫn. Hãy kiên nhẫn và tỉnh táo khi đưa ra quyết định về giao dịch tài chính.
- Sử dụng hệ thống bảo mật mạnh mẽ: Đảm bảo rằng bạn sử dụng phần mềm bảo mật mạnh mẽ và luôn cập nhật phiên bản mới nhất để bảo vệ thiết bị của mình khỏi các mối đe dọa trực tuyến.
4. Lừa đảo “chuyển nhầm tiền” vào tài khoản ngân hàng
Cảnh báo: Lừa đảo chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân hàng và giả danh người thu hồi nợ để yêu cầu trả lại số tiền là một hình thức lừa đảo nguy hiểm. Dưới đây là các điểm cần lưu ý và biện pháp phòng ngừa để bảo vệ bản thân:
- Không chuyển tiền ngay lập tức: Hãy luôn kiểm tra và xác nhận rõ ràng nguồn gốc và mục đích của giao dịch chuyển tiền trước khi thực hiện. Không chuyển tiền dựa trên các yêu cầu đột xuất, không xác định hoặc không rõ ràng.
- Kiểm tra thông tin chuyển khoản: Kiểm tra kỹ các thông tin liên quan đến người nhận và số tài khoản trước khi thực hiện giao dịch chuyển tiền. So sánh thông tin với nguồn tin chính thức hoặc thông qua ngân hàng chủ quản để đảm bảo tính xác thực.
- Xác minh bằng nhiều cách khác nhau: Nếu nhận được yêu cầu chuyển tiền hoặc trả lại số tiền từ một người hoặc tổ chức, không nên tiêu hoặc động đến số tiền đó mà hãy xác minh thông qua kênh liên lạc độc lập khác như số điện thoại được công bố chính thức hoặc email chính thức của họ. Đừng dựa vào thông tin được cung cấp bởi người yêu cầu.
- Thận trọng với các khoản vay không rõ ràng: Nếu bạn nhận được yêu cầu trả lại số tiền như một khoản vay, hãy xem xét cẩn thận trước khi đồng ý. Đảm bảo rằng điều khoản và lãi suất được đề xuất là rõ ràng và hợp lý. Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào, hãy tìm kiếm lời khuyên từ cơ quan ngân hàng hoặc chuyên gia tài chính độc lập.
- Báo cáo sự việc: Nếu bạn nghi ngờ hoặc trở thành nạn nhân của lừa đảo chuyển nhầm tiền, giả danh thu hồi nợ, hãy ngay lập tức báo cáo sự việc cho cơ quan chức năng, như cảnh sát hoặc ngân hàng, để họ tiến hành điều tra và cung cấp sự hỗ trợ.
Luôn luôn giữ cảnh giác và không đồng ý thực hiện bất kỳ giao dịch tài chính nào mà không có đầy đủ thông tin và xác minh. Bảo vệ thông tin tài chính cá nhân của bạn và tìm hiểu thêm về các hình thức lừa đảo phổ biến để tránh trở thành nạn nhân.
5. Lừa đảo dịch vụ lấy lại tiền khi đã bị lừa
a. Dấu hiệu nhận biết:
- Nghiên cứu mục tiêu: kẻ lừa đảo xác định những cá nhân hoặc tổ chức có danh tiếng chân thật và đáng tin cậy. Điều này sẽ giúp kẻ lừa đảo chọn đúng mục tiêu để giả mạo.
- Tạo một danh tính giả: kẻ lừa đảo xây dựng một nhân vật xuất hiện có thể tin tưởng và đáng tin cậy. Điều này có thể liên quan đến việc tạo các hồ sơ giả, trang web giả hoặc tài liệu để ủng hộ sự lừa dối của bạn.
- Thiết lập liên lạc: Tiếp cận nạn nhân hoặc những người liên quan đến mục tiêu dưới cái giả của một cá nhân, tổ chức hoặc nhân viên đáng tin cậy. Sử dụng ngôn ngữ thuyết phục và các chiến thuật để xây dựng lòng tin của họ.
- Trình bày cơ hội: Thuyết phục nạn nhân rằng họ có khả năng khôi phục lại số tiền đã mất. Tôn vinh khả năng chuyên môn, mối quan hệ hoặc phương pháp độc quyền mà bạn là ứng cử viên lý tưởng cho nhiệm vụ này.
- Yêu cầu thanh toán hoặc thông tin nhạy cảm: Sau khi nạn nhân tin tưởng vào khả năng của kẻ lừa đảo, yêu cầu thanh toán hoặc thông tin cá nhân dưới giả danh phí xử lý, yêu cầu pháp lý hoặc bất kỳ lý do hợp lý nào khác.
- Tiếp tục giả mạo, cung cấp thông tin cập nhật và sự đảm bảo để giữ cho nạn nhân tham gia và ngăn họ nghi ngờ ý đồ thật sự của kẻ lừa đảo.
b. Biện pháp phòng tránh:
- Không chuyển tiền ngay lập tức: Hãy luôn kiểm tra và xác nhận rõ ràng nguồn gốc và mục đích của giao dịch chuyển tiền trước khi thực hiện. Không chuyển tiền dựa trên các yêu cầu đột xuất, không xác định hoặc không rõ ràng.
- Kiểm tra thông tin chuyển khoản: Kiểm tra kỹ các thông tin liên quan đến người nhận và số tài khoản trước khi thực hiện giao dịch chuyển tiền. So sánh thông tin với nguồn tin chính thức hoặc thông qua ngân hàng chủ quản để đảm bảo tính xác thực.
- Xác minh danh tính: Khi bạn nhận được cuộc gọi, tin nhắn hoặc yêu cầu thông tin cá nhân qua điện thoại, hãy xác minh danh tính của người gọi bằng cách yêu cầu thông tin địa chỉ, số điện thoại liên hệ hoặc liên lạc lại qua một kênh tin cậy khác.
- Báo cáo sự việc: Nếu bạn nghi ngờ hoặc trở thành nạn nhân của lừa đảo chuyển nhầm tiền, giả danh thu hồi nợ, hãy ngay lập tức báo cáo sự việc cho cơ quan chức năng, như cảnh sát hoặc ngân hàng, để họ tiến hành điều tra và cung cấp sự hỗ trợ.
- Luôn luôn giữ cảnh giác và không đồng ý thực hiện bất kỳ giao dịch tài chính nào mà không có đầy đủ thông tin và xác minh. Bảo vệ thông tin tài chính cá nhân của bạn và tìm hiểu thêm về các hình thức lừa đảo phổ biến để tránh trở thành nạn nhân.
(theo Cẩm nang nhận diện và phòng, chống lừa đảo trực tuyến-
Cục An toàn thông tin - Bộ Thông tin và Truyền thông)