Việc chi trả, thanh toán tiền thi hành án dân sự là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Chấp hành viên trong quá trình tổ chức thi hành án. Tuy nhiên, thủ tục này hiện nay vẫn còn một số nội dung bất cập, cần tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện.
Thêm hình thức thanh toán tiền thi hành án
Thủ tục chi trả, thanh toán tiền và trả tài sản thi hành án được quy định tại các Điều 47, Điều 126, Điều 129 Luật Thi hành án dân sự (THADS) và Điều 6 Thông tư liên tịch số 11/2016/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC. Theo các quy định trên thì phương thức thanh toán tiền thi hành án được ưu tiên là đương sự trực tiếp đến nhận tiền (hoặc ủy quyền cho người khác đến nhận thay) tại cơ quan THADS, trừ trường hợp người được thi hành án là doanh nghiệp, cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, tổ chức kinh tế xã hội thì việc chi trả tiền thi hành án thực hiện bằng chuyển khoản theo quy định tại khoản 3 Điều 49 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP.
Theo đó, việc thanh toán chủ yếu được thực hiện bằng chi trả tiền mặt. Tuy nhiên, trong thực tế, điều này lại bộc lộ bất cập khi các trường hợp người phải thi hành án ở xa trụ ở cơ quan THADS, số tiền được nhận lại không nhiều khiến họ không muốn đến cơ quan THADS để nhận tiền mặt trực tiếp. Ví dụ như các khoản tạm ứng án phí được trả lại trong các việc Dân sự, Hôn nhân - Gia đình có giá trị từ 150.000 đồng đến 300.000 đồng
Theo quy định hiện hành, việc thanh toán tiền bằng phương thức chuyển tiền qua bưu điện hoặc chuyển khoản chỉ được thực hiện khi “người được nhận tiền cung cấp tài khoản và yêu cầu chuyển khoản thì cơ quan THADS làm thủ tục chuyển khoản”. Quy định này đã làm hạn chế sự chủ động của cơ quan THADS và trong một số trường hợp dẫn đến khó khăn, kéo dài thời gian thanh toán tiền thi hành án.
Trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển và việc thanh toán qua Internet Banking phổ biến như hiện nay, có thể xem xét mở rộng hơn nữa các hình thức thanh toán tiền thi hành án, trong đó có hình thức chuyển khoản. Việc thanh toán tiền qua tài khoản sẽ giảm bớt thời gian thanh toán tiền thi hành án và kiểm soát chặt chẽ được tiền, tài sản trong thi hành án dân sự. Do đó, việc sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về thi hành án dân sự theo hướng tăng cường, khuyến khích thanh toán tiền thi hành án bằng hình thức chuyển khoản là cần thiết, vừa để giảm thiểu chi phí vừa rút ngắn thời gian thi hành án.
Xem xét mở rộng hình thức thông báo
Theo quy định hiện hành, các hình thức thông báo về thi hành án bao gồm: Thông báo trực tiếp hoặc qua cơ quan, tổ chức, cá nhân khác theo quy định của pháp luật; niêm yết công khai; thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng; trường hợp do đường sá xa xôi, giao thông không thuận tiện; người được thông báo có nhiều địa chỉ liên lạc, nơi ở không cố định, thường xuyên vắng mặt ở nhà vào giờ hành chính; đương sự đang bị giam, tạm giam; người được thi hành án chưa yêu cầu thi hành án và các trường hợp khác mà việc thông báo trực tiếp có khó khăn thì việc thông báo được thực hiện qua dịch vụ bưu chính bằng thư bảo đảm. Tuy nhiên, trong điều kiện việc ứng dụng công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay, phần lớn người dân đều sử dụng mạng internet, máy tính, điện thoại thông minh và các chức năng sẵn có của điện thoại,...thì có thể mở rộng hình thức thông báo cho đương sự đến nhận tiền, tài sản như việc thông báo qua điện thoại, Zalo….Điều này sẽ tạo thuận lợi hơn cho cơ quan thi hành án dân sự.
Mặt khác, theo quy định tại Điều 17 Thông tư số 01/2016/TT-BTP, trường hợp đương sự đề nghị chuyển tiền qua bưu điện hoặc chuyển khoản, đương sự phải có đơn đề nghị chuyển tiền qua bưu điện hoặc chuyển khoản. Đơn đề nghị ghi rõ tên, địa chỉ của người nhận tiền, số tài khoản (trong trường hợp chuyển khoản), được gửi trực tiếp hoặc qua bưu điện. Tuy nhiên, có thể xem xét việc đương sự cung cấp số tài khoản của mình qua các phương tiện liên lạc như điện thoại, tin nhắn…. chứ không nhất thiết phải làm đơn đề nghị gửi tới cơ quan THADS như hiện nay. Trên cơ sở số tài khoản do đương sự cung cấp, cơ quan thi hành án thực hiện chuyển khoản cho đương sự, sau đó lưu chứng từ chuyển khoản vào hồ sơ thi hành án. Việc này sẽ giảm bớt các thủ tục thi hành án liên quan và giảm tải cho Chấp hành viên cũng như cơ quan thi hành án dân sự.
Tuấn Kiệt