Ý nghĩa quan trọng của Ngày Pháp luật Việt Nam là để Nhân dân thể hiện tinh thần tôn vinh các giá trị, vai trò đặc biệt quan trọng của Hiến pháp, pháp luật trong cuộc sống của mỗi con người và trong sự phát triển của quốc gia, sự hưng thịnh của dân tộc, đồng thời qua đó làm cho tinh thần thượng tôn pháp luật thực sự thấm sâu vào ý thức, hành vi, hoạt động của mọi người dân, của cơ quan, tổ chức và của toàn xã hội.
Ngày 10/11/2021, Chương trình Một giờ với Hải Phòng đã mời bà Lưu Thị Thu Huyền, Trưởng phòng Phổ biến, giáo dục pháp luật của Sở Tư pháp tới Phòng Phát thanh trực tiếp của Đài Phát thanh và Truyền hình Hải Phòng để cùng giao lưu, chia sẻ về ý nghĩa của ngày này, cũng như những hoạt động mà Sở Tư pháp nói riêng và của các cơ quan, đơn vị trên địa bàn thành phố nói chung đã và đang triển khai thực hiện trong tuần lễ này. Trang Phổ biến, giáo dục pháp luật giới thiệu về nội dung trả lời cuộc phỏng vấn.
Câu 1. Thưa bà Lưu Thị Thu Huyền, Trưởng phòng Phổ biến, giáo dục pháp luật, Ngày Pháp luật Việt Nam có nguồn gốc ra đời như thế nào?
Trả lời:
Cùng với việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống trở thành yêu cầu cấp thiết, cần được thực hiện thường xuyên, liên tục và hiệu quả với nhiều hình thức, biện pháp phù hợp. Ngày Pháp luật Việt Nam là một trong những hình thức, biện pháp triển khai cụ thể nhằm đáp ứng yêu cầu đó. Ngày Pháp luật Việt Nam bắt nguồn từ sáng kiến của địa phương. Xuất phát từ nhu cầu đa dạng hóa các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL), các địa phương đã tổ chức triển khai mô hình này với tính chất là một ngày sinh hoạt pháp luật tập trung để cán bộ, công chức, viên chức, Nhân dân nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật. Từ mô hình này, năm 2010, Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL của Chính phủ (nay là Hội đồng phối hợp PBGDPL Trung ương) đã hướng dẫn việc nhân rộng trên phạm vi toàn quốc và được đánh giá là một cách làm mới, tích cực, góp phần đa dạng hóa các hình thức PBGDPL hiện có.
Ngày 20-6-2012, tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật PBGDPL. Xuất phát từ vai trò của pháp luật, ý nghĩa của Hiến pháp năm 1946 - Bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam),với những giá trị về tư tưởng pháp quyền, quyền lực thuộc về Nhân dân, bảo đảm quyền con người, quyền công dân và thực tiễn triển khai mô hình “Ngày Pháp luật”, Luật PBGDPL đã quy định ngày 09 tháng 11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 8) - Ngày Quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hoà thông qua Hiến pháp năm 1946.
Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội. Cụ thể hóa nội dung này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 28/2013/NĐ-CP ngày 04-4-2013 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật (Nghị định số 28/2013/NĐ-CP), trong đó quy định cụ thể nội dung, hình thức và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong tổ chức triển khai thực hiện Ngày Pháp luật Việt Nam.
Câu 2. Trên thế giới hiện có nhiều nước tổ chức Ngày Pháp luật hay Ngày Hiến pháp không?
Trả lời:
Hiện có khoảng 40 quốc gia lấy ngày ký, ban hành hoặc thông qua Hiến pháp để hàng năm tổ chức kỷ niệm "Ngày Hiến pháp" của mình. Đây được xem như một ngày hội để "thượng tôn pháp luật", tôn vinh Hiến pháp - đạo luật gốc của mỗi quốc gia. Trong ngày này, các luật gia, luật sư và các hiệp hội nghề nghiệp về luật tổ chức nhiều hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật trong cộng đồng nhằm tăng cường hơn nhận thức của nhân dân, học sinh, sinh viên về vị trí, vai trò tối thượng, không thể thay thế của Hiến pháp, pháp luật trong đời sống kinh tế, chính trị, xã hội, đặc biệt là về các giá trị tự do, dân chủ, công lý, công bằng.
Câu 3. Ngày Pháp luật Việt Nam có ý nghĩa giáo dục như thế nào trong việc đề cao giá trị của pháp luật trong Nhà nước pháp quyền, đề cao quyền cũng như trách nhiệm, nghĩa vụ của công dân?
Trả lời:
Đây là dịp để đánh giá lại những kết quả đã đạt được và những hạn chế trong hoạt động xây dựng, thực thi pháp luật, thông qua Ngày Pháp luật Việt Nam giúp cho mọi tổ chức, cá nhân, công dân có ý thức tuân thủ pháp luật tốt hơn. Những người thi hành pháp luật cũng sẽ nhận được những thông tin phản hồi, những quan điểm đánh giá về tất cả các quy định pháp luật cũng như cách thức thực hiện, hiệu quả của hệ thống pháp luật đối với đời sống xã hội... qua đó góp phần nâng cao ý thức và niềm tin pháp luật, từng bước xây dựng và củng cố các giá trị văn hóa pháp lý trong cuộc sống xã hội. Đồng thời, đây còn là mô hình để vận động, khuyến khích, kêu gọi toàn thể Nhân dân chung sức, đồng lòng vì sự nghiệp xây dựng và hoàn thiện nhà nước, phát huy triệt để tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc, cùng tích cực hành động vì một Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Do vậy, Ngày Pháp luật Việt Nam còn là sự kiện chính trị, pháp lý có ý nghĩa nhân văn, ý nghĩa xã hội sâu sắc. Ngày 09/11 được coi là điểm mốc, là sợi chỉ đỏ kết nối xuyên suốt, có sức lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng dân cư. Nhắc nhở, giáo dục người dân có ý thức tôn trọng pháp luật để không chỉ là một ngày mà phấn đấu sẽ là 365 ngày trong một năm, mọi tổ chức, cá nhân tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp, pháp luật, thực hiện khẩu hiệu “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”.
Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức nhằm tạo bước phát triển mới trong việc nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật - một bộ phận của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và là nhiệm vụ thường xuyên của toàn bộ hệ thống chính trị các cấp, các ngành với mục tiêu cuối cùng là hỗ trợ và tạo điều kiện để mọi cá nhân, tổ chức biết sử dụng pháp luật làm phương tiện, công cụ bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình, của Nhà nước và của xã hội.
Câu 4. Tính đến nay, đã có bao nhiêu tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các bộ, ngành Trung ương triển khai thực hiện Ngày Pháp luật Việt Nam?
Trả lời:
Theo Điều 8 Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 quy định:“Ngày 09/11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội”. Cụ thể hóa Điều này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 28/2013/NĐ-CP ngày 4/4/2013 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật phổ biến, giáo dục pháp luật, trong đó quy định cụ thể nội dung, hình thức và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong tổ chức triển khai thực hiện Ngày Pháp luật Việt Nam. Do đó, từ năm 2013 (năm Luật PBGDPL có hiệu lực thi hành đến nay) toàn bộ các tỉnh, thành trên cả nước đều chủ động ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Ngày Pháp luật trên địa bàn tỉnh, thành phố mình. Từ chỉ đạo của Ủy ban nhân dân thành phố, việc triển khai hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam sẽ thực hiện sâu rộng tới các quận, huyện, xã, phường, thị trấn trong Tháng cao điểm và Tuần cao điểm, tạo nên một đợt sinh hoạt chính trị pháp lý sâu rộng trong đời sống nhân dân.
Câu 5. Tại Hải Phòng, các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trên địa bàn được triển khai như thế nào?
Trả lời:
Ngày 28/9/2021, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng đã ban hành kế hoạch triển khai hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam. Trên cơ sở đó, 100% các sở, ban, ngành, đoàn thể; Ủy ban nhân dân các quận, huyện đã xây dựng kế hoạch thực hiện đảm bảo phù hợp tình hình thực tế với nội dung, hình thức phong phú, đa dạng.
Với mục tiêu lan tỏa ý thức thượng tôn pháp luật, Hải Phòng xác định việc tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp Việt Nam luật gắn với quán triệt, triển khai các nội dung theo Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2020-2025; các luật, pháp lệnh, nghị quyết,... mới ban hành hoặc có hiệu lực từ năm 2021, có liên quan thiết thực đến cơ quan, đơn vị, người dân, doanh nghiệp trên địa bàn.
Trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, nội dung chính của việc tuyên truyền PBGDPL đi sâu tuyên truyền về nỗ lực của Đảng và Nhà nước thực hiện mục tiêu kép "Vừa phục hồi phát triển kinh tế xã hội, vừa quyết liệt phòng, chống dịch bệnh"; chú trọng phổ biến các biện pháp phòng, chống dịch bệnh của Trung ương và thành phố, các hình thức xử phạt các hành vi vi phạm hành chính về phòng, chống dịch bệnh.
Hải Phòng cũng chú trọng đổi mới, đa dạng các hình thức hưởng ứng một cách linh hoạt, tiết kiệm, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường xã hội hóa. Trong đó, các cơ quan truyền thông tăng thời lượng phát sóng, phát thanh các chuyên mục về pháp luật; hệ thống báo in, báo điện tử, loa truyền thanh cơ sở; mở các chuyên mục, chuyên đề phổ biến giáo dục pháp luật. Riêng Sở Tư pháp, với vai trò là cơ quan thường trực Hội đồng phối hợp PBGDPL thành phố phối hợp phối hợp với Báo Hải Phòng phát hành “Phụ trương pháp luật” số chuyên đề về Ngày Pháp luật với số lượng 25.000 bản; phối hợp với Đài Phát thanh và Truyền hình Hải Phòng sản xuất 03 phóng sự truyền hình và 04 chuyên mục phát thanh, thu hút đông đảo khán, thính giả quan tâm. Trong thời gian cao điểm tuyên truyền, Sở Tư pháp phát hành 2.732 sách, 68.000 tờ gấp pháp luật đến tận tay người dân, người lao động; phối hợp với Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng thành phố tặng sách pháp luật với 500 cuốn sách pháp luật và 2000 tờ gấp cho các Đồn Biên phòng, cán bộ nhân dân là đối tượng đặc thù thuộc huyện đảo Cát Hải, quận Đồ Sơn, huyện Tiên Lãng.
Đến nay, nhiều sở, ngành, quận, huyện đã tổ chức các hội nghị, hội thảo, tọa đàm, trợ giúp pháp lý…hết sức ý nghĩa. Cụ thể như:
+ Ban Tuyên giáo Thành ủy tổ chức Hội thi báo cáo viên, tuyên truyền viên giỏi năm 2021, báo cáo viên của Sở Tư pháp thành phố đạt giải Nhì hội thi
+ Sở Tư pháp phối hợp với Trường chính trị Tô Hiệu tổ chức hội thảo khoa học “75 năm ngày ra đời bản Hiến pháp Việt Nam đầu tiên và Hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam 09/11” vào ngày 05/11/2021.
+ Sở Tư pháp và Hội Nông dân thành phố ký kết Chương trình phối hợp với Sở Tư pháp về tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật;
+ Công an thành phố có Kế hoạch tổ chức Lễ mít tinh hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam.
+ Hội Nông dân thành phố đã triển khai 03 lớp tập huấn nghiệp vụ công tác Hội tại Thủy Nguyên, Đồ Sơn, Kiến Thụy
- Tòa án nhân dân thành phố tổ chức Cuộc thi “tìm hiểu pháp luật về phòng chống tiêu cực, tham nhũng trong hoạt động của hệ thống tòa án nhân dân hai cấp thành phố Hải Phòng”.
+ Trung tâm Trợ giúp pháp lý thực hiện trợ giúp tại các quận, huyện: Ngô Quyền, Lê Chân, Đồ Sơn, Vĩnh Bảo, Cát Hải và các nhóm đối tượng đặc thù là công nhân lao động trong các khu công nghiệp.
Huyện Cát Hải triển khai 02 Hội nghị: tuyên truyền Luật phòng, chống ma túy; Hội nghị tuyên truyền Luật An toàn giao thông, Luật phòng chống tác hại của thuốc lá, Luật phòng chống tác hại của rượu bia, Luật Thanh thiếu niên. Tuyên truyền phòng chống Covid-19 trên hệ thống truyền thanh và in 3000 tờ gấp trong những tháng cao điểm của dịch bệnh, in 1000 tờ gấp tuyên truyền về “Hỗ trợ tháo dỡ các cơ sở nuôi trồng thủy sản trên vịnh thuộc quần đảo Cát Bà”
Huyện Kiến Thụy Phối hợp với Tòa án nhân dân huyện tổ chức Hội nghị tọa đàm với chủ đề “Kinh nghiệm hòa giải các vụ việc tranh chấp liên quan đến đất đai, hôn nhân và giai đình; Thủ tục yêu cầu Tòa án công nhận kết quả hòa giải thành ở cơ sở”; tổ chức tuyên truyền pháp luật tại …
Quận Hải An phát 17 tin bài về phòng chông dịch bệnh Covid-19, 3 tin bài về Luật nghĩa vụ quân sự, 11 tin bài về Luật phòng chống tham nhũng; Tổ chức in và phát hành hàng nghìn tờ gấp tuyên truyền Luật Nghĩa vụ quân sự; Luật Khiếu Nại, Luật Tố cáo, Luật Phòng chống tham nhũng, Luật Giao thông đường bộ; tờ gấp tuyên truyền xử lý vi phạm hành chính trong công tác phòng chống dịch bệnh.
Quận Lê Chân: tổ chức các buổi trợ giúp pháp lý hưởng ứng trong tuần lễ cao điểm hưởng ứng Ngày Pháp luật. Phường Vĩnh Niệm tổ chức hội nghị tuyên truyền Luật Hòa giải ở cơ sở và Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia.
Quận Hồng Bàng, Huyện Tiên Lãng tổ chức hội nghị trực tuyến tuyên truyền Luật Phòng, chống tham nhũng và các văn bản pháp luật có liên quan;
Huyện Thủy Nguyên: Phòng Tư pháp huyện Thủy Nguyên phối hợp với Hội Nông dân huyện tổ chức tuyên truyền về quy trình giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư cho các đối tượng bị thu hồi đất trên địa bàn thành phố; phối hợp với Hội Phụ nữ huyện tổ chức tuyên truyền pháp luật cho đối tượng đặc thù là người bị buôn bán qua biên giới.
Các quận, huyện: Ngô Quyền, Đồ Sơn, Vĩnh Bảo, Dương Kinh, đã phối hợp với Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước thành phố tổ chức các buổi trợ giúp pháp lý lưu động trên địa bàn.
Ngoài ra, các địa phương, cơ sở còn thực hiện các hoạt động tuyên truyền cổ động trực quan về Ngày Pháp luật qua hệ thống áp phích, băng rôn, cờ phướn trên các tuyến phố chính, các khu trung tâm, các địa điểm công cộng, các tổ chức, đoàn thể, các trường học…
Câu 6. Sở Tư pháp có vai trò gì trong việc hướng dẫn, phối hợp với các đơn vị triển khai các hoạt động?
Trả lời:
Với vai trò là cơ quan thường trực Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật thành phố. Sở Tư pháp xác định vừa là cơ quan chủ trì trong công tác này, vừa đóng vai trò là đầu mối kết nối hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam của các sở, ngành, đoàn thể, địa phương. Vai trò của Sở Tư pháp thể hiện cụ thể như sau:
- Sở đã tham mưu Ủy ban nhân thành phố ban hành Kế hoạch triển khai hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam trên toàn địa bàn thành phố.
- Sở chủ động ban hành công văn đề nghị các sở, ban, ngành, Ủy ban nhân dân các quận, huyện căn cứ Kế hoạch của thành phố để cụ thể hóa trong thực hiện, phù hợp với thực tế của cơ quan, đơn vị, địa phương mình; đảm bảo đồng bộ, hiệu quả và đáp ứng các điều kiện an toàn về phòng, chống dịch bệnh covid - 19 theo quy định, trong đó, Sở đã định hướng cho các đơn vị tập trung chỉ đạo triển khai một số nội dung chính sau:
+ Tổ chức các hội nghị, hội thảo, tọa đàm về pháp luật, cung cấp các ấn phẩm, tài liệu pháp luật; tư vấn pháp luật; trợ giúp pháp lý; tuyên truyền pháp luật trong trường học và các hoạt động thiết thực khác hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam 9/11.
+ Các cơ quan truyền thông (Đài Phát thanh - Truyền hình Hải Phòng, Báo Hải Phòng, chuyên đề An ninh Hải Phòng, Cổng thông tin điện tử Hải Phòng) tăng thời lượng tin, bài, phóng sự, chuyên trang, chuyên mục về hưởng ứng Ngày Pháp luật trên địa bàn thành phố.
+ Đề nghị các quận, huyện, sở, ngành tổ chức tuyên truyền cổ động trực quan (treo áp phích, băng rôn, cờ phướn...) trên các tuyến đường chính, các khu trung tâm, địa điểm công cộng và tại trụ sở cơ quan, đơn vị hành chính, đoàn thể thành phố, trường học, quận, huyện, xã, phường, thị trấn.
- Sở chủ động phân công, điều phối báo cáo viên pháp luật đi tuyên truyền trực tiếp tại các sở, ngành, quận, huyện.
Tất cả những hoạt động đó đã khẳng định rõ nét vị trí, vai trò của Sở Tư pháp trong việc hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam.
Câu 7. Sở Tư pháp triển khai tuần lễ Ngày Pháp luật năm nay với những mục tiêu như thế nào?
Trả lời:
Những ngày gần đây, trong bối cảnh xuất hiện liên tiếp các ca dương tính với Covid-19, việc tổ chức hưởng ứng Ngày Pháp luật ít nhiều bị ảnh hưởng. Với mục tiêu lan tỏa ý thức thượng tôn pháp luật, khẩu hiệu Sở Tư pháp hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam năm nay là “Cán bộ, công chức, viên chức, người lao động Ngành Tư pháp thực hiện công vụ chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động, hiệu quả”
Trên tinh thần đó, năm nay, Sở Tư pháp đã đưa ra những giải pháp linh động, sáng tạo: biên soạn các tài liệu phát thanh gửi các quận, huyện phát trực tiếp trên hệ thống loa truyền thanh tại 217 xã, phường, thị trấn; phát miễn phí hàng chục nghìn tờ gấp tuyên truyền gửi qua đầu mối các sở, ban, ngành, đoàn thể, quận, huyện để phát cho nhân dân tại cơ sở và đăng tải trên Trang thông tin điện tử PBGDPL của thành phố.
Để tạo nên một “kênh” tuyên truyền mới, phù hợp với xu hướng tiếp cận thông tin và thói quen của độc giả, nhất là độc giả trẻ, việc ứng dụng công nghệ thông tin để phục vụ tuyên truyền vô cùng quan trọng. Sở Tư pháp đẩy mạnh nội dung Trang thông tin PBGDPL của thành phố với tên miền http://pbgdpl. haiphong.gov.vn. Các văn bản pháp luật vốn được xem là khô khan được "mềm hóa", chỉ bằng vài cú click chuột, Nhân dân sẽ tiếp cận thông tin một cách nhanh nhất và thuận tiện nhất.
Với tình hình dịch bệnh covid-19 còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, thời gian tới việc ứng dụng công nghệ thông tin trong PBGDPL sẽ là xu thế tất yếu. Do đó, tâm thế chung của những cán bộ thực hiện PBGDPL đều nỗ lực hết mình để 365 ngày trong năm đều là Ngày Pháp luật, phải coi công tác PBGDPL là nhiệm vụ chính trị thường xuyên, liên tục. Có như vậy, sẽ đưa công tác này mới lên một tầm cao mới.
Nguyễn Hà