Bố không may tai nạn mất sớm, bỏ lại Hùng và mẹ trong căn nhà nhỏ ở xóm chài nghèo. Thương mẹ vất vả làm thêm sớm tối mới đủ tiền nuôi mình ăn học, nên học hết lớp 12, Hùng xin mẹ cho nghỉ học đi làm kiếm tiền phụ giúp gia đình. Thấy Hùng nhanh nhẹn mà hoàn cảnh éo le, ông, bà Tâm nhận Hùng phụ giúp công việc ở xưởng làm đồ thủ công mỹ nghệ của gia đình và coi Hùng như con cháu trong nhà. Thỉnh thoảng, ông bà Tâm còn cho Hùng thêm tiền để gửi về phụ giúp gia đình. Những tưởng hoàn cảnh vậy, Hùng tu chí làm ăn, ai ngờ đi làm được 2 năm, Hùng quen một đám thanh niên hư hỏng và nhanh chóng sa ngã, ăn chơi đua đòi, không còn gửi tiền về cho mẹ nữa. Ông, bà Tâm không ai hay biết, chỉ thấy dạo gần đây Hùng hay ra ngoài về muộn. Thỉnh thoảng, Hùng còn viện cớ mẹ ở quê ốm để xin thêm tiền ông, bà Tâm.

Một buổi tối, Huy - cháu của ông, bà Tâm (15 tuổi) đi ăn sinh nhật bạn gặp Hùng đi cùng nhóm thanh niên xăm trổ đầy mình đang đánh nhau tại quán ăn. Bị Huy dọa sẽ về nhà mách ông bà đuổi việc Hùng, Hùng xin Huy không mách ông bà nhưng Huy nhất quyết không nghe, toan chạy về nhà. Hai bên giằng co nhau, Hùng đẩy Huy ngã lăn từ cầu thang tầng 2 xuống tử vong tại chỗ. Hùng bị Tòa án tuyên 15 năm tù giam về Tội giết người (theo điểm b khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi năm 2017) và xét thấy hành vi của Hùng nguy hiểm cho địa bàn nơi cư trú, Tòa án tuyên phạt Hùng hình phạt bổ sung là cấm cư trú tại tỉnh P trong thời hạn 03 năm.

16 năm sau khi chấp hành hình phạt tù, Hùng bị cấm cư trú tại tỉnh P và phải sang tỉnh Q làm việc và sinh sống.

Do trong tù được cải tạo tốt, Hùng đã học được nghề sản xuất vật liệu xây dựng và được giới thiệu làm việc tại Công ty K. Nhìn qua khung cửa sổ nơi làm việc, Hùng thấy bầu trời xanh bình yên, Hùng nhớ hai ngày nữa là ngày giỗ bố và cũng nhớ về những lỗi lầm trước đây mình phạm phải. Hùng thấy hối hận, thương mẹ ở quê, cắn rứt lương tâm vì đã lấy đi sự tin tưởng, cưu mang của ông, bà Tâm mà gây nên cái chết của cháu ông bà.

Thấy Hùng trầm ngâm, ánh mắt đượm buồn, anh Phong - nhân viên phòng hành chính Công ty Hùng làm lại gần hỏi han.

Anh Phong: Sao thế chú Hùng? Nhớ quê, nhớ nhà à?

Hùng: Dạ chào anh Phong. Đã 01 năm từ ngày ra tù và được làm việc tại Công ty mình, em chưa được về quê thăm nhà, thăm mẹ. Hai ngày nữa là ngày giỗ bố em, có một mình mẹ em ở nhà chắc buồn tủi lắm. Còn những 02 năm nữa em mới hết thời hạn cấm cư trú anh ạ. (Hùng thở dài).

Anh Phong: À trường hợp của chú anh biết. 02 năm trước đây, Công ty mình cũng từng tiếp nhận một trường hợp bị phạt cấm cư trú như chú. Anh đã tìm hiểu quy định giúp cho chị đó được về thăm nhà đấy.

Hùng: Ôi thật à anh? Nếu có cơ hội về thăm nhà, thăm mẹ, em mừng quá. Pháp luật có quy định về việc này hả anh?

Anh Phong: Đúng vậy em. Nếu là ngày giỗ bố thì là lý do chính đáng rồi. Để anh lấy cho em mẫu đơn, em viết trình bày rõ lý do muốn về lại nơi cư trú và ký vào đơn, anh sẽ mang giúp em đến Ủy ban nhân dân xã P để xin cho em được về. Còn quy định pháp luật, để anh nói cụ thể cho chú nghe nhé.

Theo quy định tại Điều 109 Luật Thi hành án hình sự năm 2015, người chấp hành án phạt cấm cư trú có các quyền sau đây:

“- Khi có lý do chính đáng và được sự đồng ý của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi bị cấm cư trú thì người chấp hành án phạt cấm cư trú được đến địa phương đó; thời gian lưu trú do Ủy ban nhân dân cấp xã nơi đến quyết định nhưng mỗi lần không quá 05 ngày;

- Khi có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật thì được Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú đề nghị miễn chấp hành thời hạn cấm cư trú theo quy định của Luật này.”

Và để chú lưu ý, anh nói thêm cho chú nghe về các nghĩa vụ mà người chấp hành án phạt cấm cư trú phải chấp hành, đó là:

“- Không được cư trú ở những nơi đã bị cấm cư trú, trừ trường hợp quy định;

- Chấp hành nghiêm chỉnh cam kết của mình trong việc tuân thủ pháp luật;

- Có mặt theo yêu cầu của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án cư trú.”

Theo quy định trên thì trường hợp chú có lý do chính đáng và được Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cấm cư trú đồng ý thì có quyền được đến địa phương, thời gian lưu trú do Ủy ban nhân dân cấp xã nơi đến quyết định, nhưng mỗi lần không quá 05 ngày.

Hùng mừng rỡ: Trời ơi, em vui quá anh ơi, nhờ anh cho em xin mẫu đơn để em viết ngay cho kịp ạ. Nhờ anh gửi Ủy ban giúp em, em cảm ơn anh.

Anh Phong đi lấy mẫu đơn cho Hùng và dặn dò: Viết nhanh để lát tiện anh qua gửi luôn cho chú, ơn nghĩa gì, chờ tin của anh nhé.

Buổi chiều, anh Phong đi gửi đơn cho Hùng và nhận được sự chấp thuận của Ủy ban nhân dân xã cho Hùng được về lưu trú. Anh nhanh chóng về thông báo cho Hùng.

Anh Phong: Hùng ơi, có tin vui cho chú đây, Ủy ban nhân dân xã đã chấp thuận cho chú về lưu trú trong thời hạn 3 ngày rồi đó. Chuẩn bị đồ đạc đi.

Hùng: Em cảm ơn anh Phong, thế là em được về nhà gặp mẹ em rồi. Em không biết phải cảm ơn anh như thế nào đây.

Anh Phong: Việc về thăm nhà là xong nhé. Nãy trên đường về anh nhớ ra phải thông tin cho chú biết sớm, thấy chú trong thời gian 1 năm vừa rồi cũng tu chí làm việc, cải tạo tốt, lại có tinh thần giúp đỡ anh, chị, em làm cùng, pháp luật còn có quy định về thủ tục miễn chấp hành thời hạn cấm cư trú còn lại đấy.

Hùng: Ôi vậy ạ. Thế anh bảo em với, hôm nay anh giúp em biết thêm được rất nhiều các quy định của pháp luật cần thiết đối với em.

Anh Phong: Đây, theo quy định tại Điều 110 Luật Thi hành án hình sự năm 2015, thủ tục miễn chấp hành thời hạn cấm cư trú còn lại được quy định như sau:

“Khi người chấp hành án phạt cấm cư trú có đủ điều kiện về miễn chấp hành hình phạt cấm cư trú (quy định tại khoản 6 Điều 62 của Bộ luật Hình sự), Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án cư trú báo cáo cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện lập hồ sơ đề nghị Tòa án cùng cấp xét miễn chấp hành thời hạn cấm cư trú còn lại, đồng thời sao gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp...”

Mà điều kiện về miễn chấp hành hình phạt cấm cư trú quy định tại khoản 6 Điều 62 Bộ luật Hình sự được quy định:

“6. Người bị phạt cấm cư trú hoặc quản chế, nếu đã chấp hành được một phần hai thời hạn hình phạt và cải tạo tốt, thì theo đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự cấp huyện nơi người đó chấp hành hình phạt, Tòa án có thể quyết định miễn chấp hành phần hình phạt còn lại.”

Hùng: Em nghe rõ rồi ạ. Thật tốt nếu ai cũng là người hiểu biết pháp luật như anh. Em sẽ cố gắng cải tạo để đủ điều kiện miễn chấp hành hình phạt cấm cư trú, sớm trở về đoàn tụ gia đình, địa phương, để sửa lại lỗi lầm mắc phải anh ạ. Khi nào có thời gian rảnh, anh Phong phổ cập thêm cho em các kiến thức pháp luật cần thiết anh nhé.

Anh Phong: Nhất trí thôi. Chú vỡ lẽ được vậy là không uổng công anh phổ biến pháp luật rồi. Hiểu và biết pháp luật rất quan trọng trong cuộc sống, giúp mình biết được các quyền và nghĩa vụ để tránh vi phạm và bảo đảm quyền lợi mà.

Hùng nhanh chóng chào anh Phong, cầm tờ Quyết định của Ủy ban nhân dân xã cho lưu trú tại địa phương mà Hùng rạo rực trong lòng, Hùng không quên liếc qua khung cửa nhìn bầu trời xanh bên ngoài, bình yên và hứa hẹn một tương lai tươi sáng.

                                                   Huy Hưng