Sự gia tăng dân số, quá trình đô thị hóa, nhất là nhu cầu cao của người dân trong tiêu dùng hàng hóa, nguyên vật liệu dẫn đến phát sinh ngày càng nhiều chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) cả về số lượng, thành phần. Tuy nhiên, do việc thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH chưa tốt đã dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường tại nhiều nơi.

Luật Bảo vệ môi trường, Nghị định số 40/2019/NÐ-CP ngày 13/5/2019 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường đã quy định rất rõ trách nhiệm của chủ phát thải nguồn thải CTRSH phải thực hiện việc phân loại CTRSH tại nguồn. Nhưng thực tế cho thấy, phần lớn CTRSH chưa được phân loại tại nguồn; việc phân loại mới chỉ được thực hiện tại một số địa phương.

Mặt khác, việc thu gom vận chuyển được thực hiện khác nhau giữa đô thị và nông thôn, giữa các địa phương và thậm chí giữa các vùng trong cùng một địa phương. Cụ thể như, tại đô thị, chất thải phát sinh tại các hộ gia đình thông thường được các đơn vị thu gom theo giờ nhất định, các phương tiện xe thủ công được người thu gom sử dụng để chuyển rác thải ra các điểm tập kết, từ đó đưa lên xe vận chuyển về cơ sở xử lý hoặc về trạm trung chuyển trước khi chuyển về cơ sở xử lý. Khu vực nông thôn, nhiều địa phương đã có các tổ tự quản, Hội Phụ nữ thu gom chất thải theo tần suất nhất định và chuyển đến điểm tập kết để các công ty môi trường đô thị vận chuyển về cơ sở xử lý. Tuy nhiên, tại các khu vực nông thôn, có không ít trường hợp chất thải không được thu gom dẫn đến việc hình thành các bãi rác tạm gây ô nhiễm môi trường. Công tác vận chuyển rác thải hiện cũng gặp nhiều khó khăn. Các bãi chôn lấp chất thải thường ở xa khu dân cư làm tăng chi phí vận chuyển. Trong khi đó, ý thức của một số doanh nghiệp trong lĩnh vực quản lý chất thải chưa cao, gây ô nhiễm môi trường trong quá trình vận chuyển, xử lý chất thải. Hoạt động thu gom, vận chuyển và xử lý CTR ở nhiều nơi còn mang tính chất cộng đồng, nên chưa thúc đẩy được tính chuyên nghiệp của các tổ dịch vụ, hợp tác xã, công ty dịch vụ môi trường…

Tiểu phẩm “Tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật về môi trường” sẽ gửi đến quý vị một số quy định của pháp luật về môi trường.

 

I. Nhân vật:

- Bác Chiến: Trưởng thôn

- Huy: Lái xe

- Phong: Trưởng phòng Môi trường

- Nam: Công chức địa chính xã

II. Nội dung tiểu phẩm:

Mấy ngày hôm nay, cả thôn Hạ xôn xao vì cứ tầm 3 - 4 giờ sáng lại có một đoàn xe tải gồm 5-7 chiếc ầm ầm chạy qua đường liên thôn. Những người dân sống gần con đường đều thấy mùi khó chịu bốc lên nồng nặc. Hôm ấy, cả làng bàn nhau tự tạo thanh chắn “barie” bằng cây bạch đàn để dừng đoàn xe và hỏi chuyện cho ra nhẽ.

  Phần 1.

 Sáng sớm hôm ấy, đoàn xe tải lại tiếp tục chạy qua, nhưng đến đoạn có thanh chắn “barie” của làng thì không đi được. Cả đoàn xe nối đuôi nhau dừng lại. Các lái xe lần lượt bước xuống xe, thắc mắc không hiểu mấy thanh chắn kia ở đâu ra. Từ con đường bên, một nhóm người đi tới. Người lớn tuổi nhất lên tiếng:

Bác Chiến: Tôi tên là Chiến, cũng là trưởng thôn. Hôm nay, bất đắc dĩ chúng tôi phải tự tạo thanh chắn này để nói chuyện với các anh. Các anh làm việc cho cơ quan, tổ chức nào? Sao mấy hôm nay thường xuyên đi qua làng tôi vào tầm 3 - 4 giờ sáng? Xe các anh chờ thứ gì mà mùi hôi thối, khó chịu như vậy? Đề nghị các anh trả lời cho rõ.

Huy: Thưa bác, chúng cháu chỉ là nhân viên hợp đồng lái xe của Công ty môi trường. Chủ điều đi đâu thì biết đi đấy thôi ạ. Thú thực cháu cũng không rõ trên xe đang chở hàng gì.

Bác Chiến: Anh nói thế mà nghe được à? Các anh chở hàng mà lại bảo không biết hàng gì?

Huy: Thật sự cháu không biết ạ.

Bác Chiến: Vậy đề nghị anh mở thùng xe để chúng tôi kiểm tra.

Huy: Bác ơi, nhưng làm thế là chúng cháu vi phạm hợp đồng bác ạ!

Bác Chiến: Không “nhưng, nhị” gì cả. Nếu các anh không cho kiểm tra thì cũng không thể đi tiếp qua con đường này.

Phần 2:

Trời đã dần về sáng, dân làng Hạ đến mỗi lúc một đông. Hai bên vẫn chưa thống nhất, lời qua, tiếng lại. Người dân trong làng nhất quyết yêu cầu mở thùng xe kiểm tra, phía tài xế bảo không được vì các thùng xe đã khóa chặt và có niêm phong.

Bác Chiến: Thế này đi, cứ nói qua nói lại thêm mất thời gian. Các anh bảo không có quyền quyết định thì bây giờ tôi đề nghị cho tôi gặp người quản lý của công ty các anh.

Mấy tài xế nhìn nhau trao đổi điều gì đó. Sau đó dường như đã thống nhất, một người đại diện lên tiếng:

Huy: Vâng, vậy phiền các bác chờ chút. Chúng cháu sẽ gọi điện cho Trưởng phòng...

Bác Chiến: Được, chúng tôi sẽ chờ. Lát nữa quản lý của các anh đến, bảo đến Nhà Văn hóa thôn Hạ, chúng tôi chờ ở đó.

Khoảng 20 phút sau, tại Nhà Văn hóa thôn Hạ, một người đàn ông tầm gần 40 tuổi lái xe ô tô đến và được chỉ dẫn vào Nhà Văn hóa thôn.

Huy (nhìn sang phía người đàn ông): Thưa anh, đây là bác Chiến- Trưởng thôn Hạ. (Rồi nhìn sang phía bác Chiến): Còn đây là anh Phong - Trưởng phòng Công ty Môi trường của chúng cháu bác ạ!

Phong (mỉm cười nhìn mọi người, vẻ mặt thân thiện): Cháu chào các bác, chào bà con!

Bác Chiến: Chào anh, tôi là Chiến, Trưởng thôn Hạ này. Cả tuần nay các anh cho xe chạy qua làng tôi vào giờ đang ngủ không chỉ gây ồn ào mà mùi hôi bốc lên nồng nặc. Đề nghị các anh cho biết trên xe các anh chở cái gì qua đây?

Phong: Vâng, thưa bác! Công ty chúng cháu chuyên thu gom, vận chuyển rác thải ở khu vực huyện Y bên cạnh đây ạ! Thực sự cũng là vạn bất đắc dĩ chúng cháu mới phải tính đến phương án trên thôi. Hiện nay đường cũ đang sửa, chúng cháu cũng đã nghiên cứu kỹ địa bàn mới cho anh em lái xe triển khai đi theo đường này. Thôn mình ở huyện khác nhưng nằm ngay tiếp giáp với huyện Y nên giải pháp tạm thời là chúng cháu nhờ vận chuyển qua cung đường này. Mong các bác thông cảm và tạo điều kiện giúp cho cháu ạ.

Bác Chiến: Thì ra trên xe các anh đều là chất thải nguy hại, thế các anh đã được cơ quan có thẩm quyền cấp phép trong lĩnh vực này chưa?

Phong: Thưc bác, Công ty chúng cháu hoạt động hoàn toàn tuân thủ các quy định của pháp luật. (Vừa nói, anh vừa lấy trong cặp ra một tập tài liệu, trong đó có các bản sao chứng thực một số loại giấy tờ). Giấy tờ pháp lý của Công ty đây, mời bác xem ạ.

Bác Chiến: Nam, lại đây bác bảo. Con xem hộ bác những giấy tờ này thế nào?

Nam: Dạ vâng ạ! (Lật giở và cẩn thận xem kỹ bộ hồ sơ anh Chiến vừa đưa):

Bác Chiến: Sao, có đúng không anh Nam? Pháp luật nước ta quy định về vấn đề này như thế nào anh nói cho tôi và bà con được rõ.

Nam: Dạ vâng thưa bác! Theo quy định tại Điều 8 Nghị định số  38/2015/NĐ-CP ngày 24/4/2015 của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu có quy định: Việc thu gom, vận chuyển chất thải nguy hại chỉ được phép thực hiện bởi các tổ chức, cá nhân có Giấy phép xử lý chất thải nguy hại. Các phương tiện, thiết bị thu gom, vận chuyển chất thải nguy hại phải đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và quy trình quản lý theo quy định. Phương tiện vận chuyển chất thải nguy hại phải được ghi trong Giấy phép xử lý chất thải nguy hại…

Vận chuyển chất thải nguy hại phải theo lộ trình tối ưu về tuyến đường, quãng đường, thời gian, bảo đảm an toàn giao thông và phòng ngừa, ứng phó sự cố, phù hợp với quy định của cơ quan có thẩm quyền về phân luồng giao thông.

Nam: (tiếp tục lật tập tài liệu trong hồ sơ, nói tiếp): Công ty của anh Phong đã có đầy đủ các loại giấy phép theo quy định như: Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, Giấy phép hành nghề xử lý chất thải nguy hại. Tuy nhiên, trong Giấy phép xử lý chất thải nguy hại có ghi rõ: “Doanh nghiệp được phép thực hiện dịch vụ vận chuyển và xử lý chất thải nguy hại trên địa bàn hoạt động tại Phụ lục kèm theo”. Nhưng ở đây, tôi không thấy Phụ lục kèm theo, anh vui lòng cho chúng tôi xem Phụ lục về địa bàn mà Công ty các anh được phép thực hiện dịch vụ vận chuyển và xử lý chất thải nguy hại.

Phong: (lúng túng): À, cái này thì…

Nam: Nếu anh không chứng minh được việc các anh vận chuyển rác thải qua địa bàn xã chúng tôi là đúng với quy định của pháp luật, tôi đề nghị chúng ta sẽ làm việc với cơ quan có thẩm quyền.

Phong: Anh ơi, cái này mong anh thông cảm giúp cho vì…

Nam: Anh là Trưởng phòng của Công ty Môi trường, chắc anh nắm rõ các quy định của pháp luật rồi: Điểm a khoản 4 Điều 22 Nghị định số 155/2016/NĐ-CP ngày 18/11/2016 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường quy định:

Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây: Thu gom, vận chuyển chất thải nguy hại ngoài địa bàn quy định trong giấy phép xử lý chất thải nguy hại;

Đồng thời, tổ chức hay cá nhân vi phạm còn có thể áp dụng hình thức xử phạt bổ sung theo quy định tại điểm a, điểm b khoản 10 Điều 22 Nghị định này, bao gồm:

Tước quyền sử dụng giấy phép xử lý chất thải nguy hại từ 03 tháng đến 06 tháng;

Đình chỉ hoạt động thu gom, vận chuyển chất thải nguy hại của chủ xử lý chất thải nguy hại hoặc đại lý vận chuyển chất thải nguy hại từ 06 tháng đến 12 tháng.

Phong (trán lấm tấm mồ hôi): Vâng, vâng cảm ơn anh. Tôi cũng có biết các quy định này. Nhưng do sơ suất, tôi không mang theo văn bản như anh nói. Bây giờ thế này, các bác, các anh, chị xem có được không nhé! Hôm nay, dù sao các lái xe của Công ty cũng đã vận chuyển qua đây rồi, nếu cứ để xe với các chất thải trên xe ở đây cũng không ổn. Rất mong bà con thông cảm và bỏ qua cho chúng tôi. Tôi cam kết đây là lần cuối cùng chúng tôi đi qua đây ạ!

Tiếng dân làng xôn xao, người đồng ý, người không đồng ý.

Nam: Bác Chiến, theo bác nên xử lý thế nào ạ?

Bác Chiến: Thôi được rồi, anh đã nói vậy, chúng tôi cũng thông cảm bỏ qua cho các anh, nhưng chỉ một lần này thôi đấy. Nếu anh không giữ lời, chúng ta sẽ cùng  làm việc với cơ quan có thẩm quyền. Việc xử phạt theo quy định của pháp luật không chỉ nằm trên giấy nữa đâu mà Công ty anh sẽ sớm nhận được quyết định xử phạt vi phạm hành chính đó!

Phong: Vâng, vâng, chúng cháu sẽ nghiêm túc rút kinh nghiệm. Xin cảm ơn các bác, cảm ơn bà con rất nhiều ạ!

Nói rồi dân làng cùng nhau gỡ “barie” xuống. Cả đoàn xe tải lại nối nhau đi. Từ hôm đó trở đi, bà con trong thôn không còn nhìn thấy bóng dáng những chiếc xe ấy chạy qua làng nữa. Làng xóm lại trở về sự bình yên và trong lành vốn có.