Hiện nay rất nhiều luật, nghị định điều chỉnh vấn đề bảo vệ thông tin và dữ liệu cá nhân, tuy nhiên các văn bản pháp luật trong lĩnh vực này mới dừng ở nguyên tắc, đặt yêu cầu mà chưa có định nghĩa, quy định cụ thể và cơ chế thực thi hiệu quả. Vì vậy, nhiều luật gia cho rằng, Việt Nam cần xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân để vừa đảm bảo tôn trọng quyền công dân, vừa thúc đẩy sự vận hành của nền kinh tế.

Tại nhiều quốc gia trên thế giới trong đó có Việt Nam, tài nguyên dữ liệu đang đứng trước nguy cơ bị xâm phạm. Những vụ việc lộ, lọt thông tin cá nhân  nằm ngoài sự quản lý của các cơ quan nhà nước, gây tổn hại nghiêm trọng đến niềm tin của người dùng. Vì vậy, bảo vệ nguồn tài nguyên dữ liệu là một trong những nhiệm vụ quan trọng của quốc gia, cần được quy định rõ ràng và chặt chẽ trong khung pháp lý.

Hiện có nhiều thách thức lớn đối với dữ liệu cần phải làm sáng tỏ. Chẳng hạn, dữ liệu cá nhân thuộc sở hữu của ai và dữ liệu cá nhân là quyền nhân thân hay quyền tài sản? Dữ liệu cá nhân là tài nguyên rất lớn để khai thác nhưng rủi ro cũng rất lớn cho cả bên khách hàng là chủ thể dữ liệu hay người tiêu dùng và cả bên cung cấp dịch vụ, thu thập, xử lý dữ liệu nếu không có công cụ để bảo vệ quyền riêng tư? Và liệu mục tiêu bảo vệ quyền riêng tư có mâu thuẫn với bảo vệ trật tự công cộng?

Vể phạm vi bảo vệ thông tin cá nhân: phạm vi điều chỉnh của các văn bản pháp luật mới chỉ tập trung trên môi trường mạng, thiếu sự bao phủ trong không gian truyền thống. Trong khi đó, cách mạng công nghệ 4.0 sẽ khiến không gian truyền thống và không gian mạng gắn kết, trộn lẫn với nhau.

 Ngoài ra, việc thu thập dữ liệu thông tin cá nhân của trẻ em chưa được thể hiện rõ tính đặc thù, ví dụ để thu thập thông tin trẻ em thì cần có sự đồng ý của ai? Chế tài về hình sự chưa có - đây là một lỗ hổng rất lớn, đến nay chưa có một vụ việc nào bị xử hình sự liên quan đến xâm phạm thông tin cá nhân. Chế tài hành chính chưa thống nhất và mức phạt hành chính còn quá thấp; chưa cụ thể hóa trách nhiệm của các chủ thể trong tổ chức thu thập và xử lý thông tin.

Để giải quyết các vấn đề trên, Việt Nam nên xây dựng Luật Bảo vệ thông tin cá nhân. Vì hoàn thiện khung pháp lý về bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư là rất cần thiết để vừa bảo đảm tôn trọng quyền công dân và góp phần cho nền kinh tế số được vận hành trên cơ sở dữ liệu trong thời đại hiện nay.

Hải Bình