Di chúc có vai trò quan trọng đối với các chủ thể nhằm định đoạt tài sản của mình sau khi mất. Việc lập di chúc với mục đích ghi lại sự tự nguyện, dặn dò, phân chia tài sản của người lập di chúc và thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Trong cuộc sống hiện tại chúng ta không thể lường trước được điều gì sẽ đến, do đó việc chuẩn bị di chúc là cần thiết vừa thể hiện được ý chí của mình lúc còn sống để người thân thực hiện sau khi mình chết và cũng là cơ sở để phân chia tài sản nhanh chóng, tránh những tranh chấp, phát sinh giữa những người thân trong gia đình. Tuy nhiên, người lập di chúc vẫn có thể tiến hành sửa đổi, bổ sung di chúc bất cứ lúc nào khi bạn muốn. Điều này cho phép bạn chủ động cập nhật tài sản của mình vào di chúc hoặc thay đổi người nhận thừa kế di sản.
Tiểu phẩm pháp luật “Hạnh phúc đong đầy” xin giới thiệu đến quý bạn đọc những quy định của pháp luật liên quan đến việc lập, thay đổi, hủy bỏ… di chúc.
- NHÂN VẬT
Bà Hoa;
Anh Tuấn: Con trai bà Hoa;
Chị Lan: Vợ anh Tuấn.
- NỘI DUNG TIỂU PHẨM
Bà Hoa sinh được hai người con trai là Tuấn và Hùng. Khi các con Tuấn lên 7 và Hùng lên 5 thì chồng bà mất do tai nạn giao thông. Thương các con, bà Hoa không tái giá mà ở vậy nuôi con khôn lớn, trưởng thành. Hai người con trai của bà là anh Tuấn lập nghiệp trên thành phố, anh Hùng ở quê mở một cửa hàng sửa chữa xe máy. Cách đây hai năm, anh Tuấn đón bà Hoa lên phụng dưỡng, chăm sóc. Gần chục ngày nay, kể từ khi về thăm quê lên, vợ chồng anh Tuấn thấy tâm trạng bà Hoa có gì đó khác trước. Buổi chiều khi đi làm về, chị Lan, vợ anh Tuấn mở cổng thì thấy cửa cổng không khóa. Chị Lan quay lại nói với anh chồng:
Chị Lan: Sao mẹ không khóa cổng anh nhỉ?
Anh Tuấn: Chắc mẹ quên.
Sau khi anh Tuấn cho xe vào, chị Lan đóng cửa cổng đi vào thì thấy cửa nhà cũng đang mở, chị Lan cất tiếng gọi:
Chị Lan: Mẹ, mẹ ơi. Vợ chồng con đi làm về ạ.
Ngó nghiêng tầng trên, tầng dưới vẫn không thấy bà Hoa và hai con, chị Lan về hốt hoảng nói:
Chị Lan: Không thấy mẹ và các con có ở nhà anh ạ. Không biết bà cháu đi đâu.
Anh Tuấn: Có khi bà cháu sang nhà hàng xóm chơi cũng nên.
Chị Lan: Dạ, nhưng sao đi chơi mà mẹ lại không khóa cửa nhà, cửa cổng nhỉ. Để em sang mấy nhà hàng xóm xem sao.
Chị Lan vừa dứt lời thì thấy bà Hoa dắt hai cháu về.
Chị Lan: Con chào mẹ ạ, mẹ chào cu Bi, cu Bon.
Cu Bi: Con chào mẹ. Mẹ ơi, hôm nay bà quên đón con mẹ ạ. Lớp còn mỗi con, bạn Châu My và bạn Minh.
Chị Lan: Làm sao quên được, chắc bà có chút việc bận đón Bi muộn một chút thôi. Hai con vào nhà đi.
Đóng cửa cổng cẩn thận, chị Lan qua phòng nói chuyện với anh Tuấn.
Chị Lan: Anh này từ hôm ở quê lên, em thấy mẹ khác khác thế nào ấy. Em đoán là mẹ đang có điều gì bận tâm suy nghĩ. Đấy, hôm nay đi đón cháu muộn còn quên cả khóa cửa nhà, cửa cổng. Lát anh tâm sự với mẹ xem sao.
Anh Tuấn: Ừ, anh biết rồi. Để ăn cơm tối xong, anh nói chuyện với mẹ.
Ăn tối xong, bà Hoa ra ngoài bàn phòng khách uống nước. Anh Tuấn tay cầm đĩa cam đi theo.
Anh Tuấn: Mẹ, con mời mẹ ăn cam.
Bà Hoa: Ừ, mẹ xin.
Anh Tuấn: Mẹ à… (tỏ vẻ ngập ngừng)
Bà Hoa: Có chuyện gì con?
Anh Tuấn: Ở quê mọi việc vẫn ổn chứ mẹ? Từ hôm mẹ về quê lên con thấy mẹ như đang có tâm sự gì đó, mẹ nói con nghe được không?
Bà Cảnh: Không, không có gì đâu con.
Anh Tuấn hiểu rất rõ mẹ là người chân chất, thật thà, nên nhìn khuôn mặt, cử chỉ của mẹ, anh biết rõ là mẹ đang bận tâm suy nghĩ điều gì.
Anh Tuấn: Mẹ, có điều gì bận tâm mẹ cứ nói con nghe. Khó mấy con cũng sẽ cố gắng giải quyết ổn thỏa mà.
Bà Hoa: Thôi được, đúng là mẹ có chuyện đang phân vân suy nghĩ, con gọi cả Lan xuống đây mẹ có chuyện muốn nói với các con.
Anh Tuấn: Lan ơi, xong việc chưa em, ra mẹ có chuyện cần nói với vợ chồng mình.
Chị Lan: Dạ, em xong ngay đây ạ.
Anh Tuấn: Mẹ, có cả vợ con rồi đây mẹ, mẹ có chuyện gì cứ nói với chúng con để cả nhà cùng bàn hướng giải quyết.
Bà Hoa: Đúng là mấy hôm nay mẹ có chuyện muốn bàn với các con mà chưa biết phải bắt đầu thế nào để nói với các con, nhất là Lan hiểu và thông cảm, chia sẻ cho mẹ.
Chị Lan: Vâng, chúng con nghe mẹ nói đây ạ.
Bà Hoa: Lan cũng biết, bố mất sớm, mẹ một mình nuôi hai anh em chồng con. Mẹ cũng tích góp được ít tiền mua mảnh đất ở đầu làng mình, chỗ đó các con cũng biết rồi đấy.
Chị Lan: À mảnh đất mẹ nói cho vợ chồng con ấy ạ?
Bà Hoa: Ừ, ba năm trước mẹ bệnh nặng tưởng không qua khỏi, mẹ đã nói cho vợ chồng con mảnh đất ấy. Vì các con lập nghiệp trên này nên nhà đất của bố mẹ thì để cho vợ chồng em Hùng ở vì vợ chồng em ấy cũng chưa có chỗ ở. Các con cũng biết mẹ đã lập di chúc xong rồi. Hôm vừa rồi, mẹ về quê, thấy chính quyền thông báo dự án mở đường liên huyện. Mảnh đất mẹ cho anh chị lại là mặt đường, tương lai chỗ ấy có thể làm nơi buôn bán kinh doanh rất tốt.
Anh Tuấn: Vâng, việc này lần trước nhà mình về quê con cũng thấy bác Thảo trưởng thôn kể qua. Người dân thôn mình sẽ được hưởng lợi rất nhiều khi con đường được mở, kinh tế rồi sẽ phát triển mạnh ạ.
Bà Hoa: Mẹ biết, trên này vợ chồng anh chị cũng chỉ đủ ăn đủ tiêu, không dư giả là bao, nhà cửa cũng chỉ mới tạm ổn. Nhưng nhìn tương lai mẹ thấy yên tâm với vợ chồng con hơn vợ chồng em Hùng. Nhà có mình em nó là trụ cột gia đình, vợ thì ốm đau luôn, đi phụ giúp người ta nấu ăn cũng bữa được bữa chăng. Mẹ nói đây không phải là thiên vị gì vợ chồng em nó đâu, nhưng mà…
Chị Lan: Kìa mẹ, chúng con biết mà mẹ.
Bà Hoa: Mẹ tính thế này, mà đây cũng là ý của mẹ chứ hai em nó ở quê không đứa nào đặt vấn đề này ra đâu con. Hoàn cảnh hai em nó anh chị cũng đã biết rõ, mẹ muốn anh chị đổi đất cho hai em nó. Anh chị ở mảnh đất của bố mẹ, cho hai em nó ra mảnh đất ở đầu làng, cất nhà ở, thằng Hùng cũng có chỗ mở cửa hàng sửa xe, đỡ phải đi thuê. Còn vợ nó, có thể mở cái quán nước nho nhỏ kiếm đồng ra đồng vào đỡ chồng. Mẹ tính như vậy không biết ý hai con thấy sao?
Anh Tuấn: Lan nghĩ sao em?
Chị Lan: Dạ, em thấy mẹ tính thế rất hợp lý đó anh. Em không có ý kiến gì cả.
Anh Tuấn: Không có ý kiến gì thật chứ?
Chị Lan: Dạ, vâng.
Anh Tuấn: Đấy, vợ con còn thấy ý kiến đó của mẹ rất hợp lý thì sao con trai mẹ lại có thể có ý kiến gì khác hơn được nữa. Anh em như thể tay chân là ở những lúc này chứ lúc nào nữa mẹ. Mẹ cứ để chú thím ấy ra đó ở đi ạ.
Bà Hoa: Vậy là các con bằng lòng cả chứ?
Chị Lan: Dạ, chúng con theo ý mẹ ạ.
Bà Hoa: Tốt quá, vậy mà mẹ cứ lo các con suy nghĩ mẹ không công bằng, chỉ biết thiên vị cho em nó.
Chị Lan: Mẹ yên tâm, chúng con không bao giờ nghĩ vậy đâu ạ.
Bà Hoa: Ừ, mẹ cám ơn các con đã hiểu cho lòng mẹ già. Vậy, thứ 2 tuần này mẹ về quê nhé.
Chị Lan: Mẹ vừa mới ở quê lên được mấy hôm sao lại về tiếp ạ?
Bà Hoa: À, cái di chúc mẹ làm từ trước ở Phòng công chứng quê mình, giờ thay đổi nội dung thì phải về đấy để nhờ các bác ấy làm lại hay sửa đổi nội dung cho chứ. Mẹ già rồi, như ngọn đèn trước gió, làm được cái gì thì phải làm luôn con.
Anh Tuấn: Để con hỏi chị Mai hàng xóm nhà mình, chị ấy là Luật sư sẽ nắm rõ thủ tục. Nếu được mẹ làm luôn thủ tục thay đổi di chúc trên này, đỡ mất công phải đi lại.
Nói xong anh Tuấn liền qua nhà bên cạnh mời chị Mai sang để nhờ chị tư vấn cho mẹ mình cách thức thay đổi nội dung di chúc đã lập. Sau khi nghe anh Tuấn nói rõ nội dung, chị Mai đã giải thích cụ thể cho bà Hoa nắm được các quy định về việc thay đổi di chúc đã lập.
Chị Mai: Bác ạ, khoản 1 Điều 640 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định người lập di chúc có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế, huỷ bỏ di chúc đã lập vào bất cứ lúc nào. Bên cạnh đó, khoản 3 Điều 56 Luật Công chứng năm 2014 quy định Di chúc đã được công chứng nhưng sau đó người lập di chúc muốn sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ một phần hoặc toàn bộ di chúc thì có thể yêu cầu bất kỳ công chứng viên nào công chứng việc sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc hủy bỏ đó. Trường hợp di chúc trước đó đang được lưu giữ tại một tổ chức hành nghề công chứng thì người lập di chúc phải thông báo cho tổ chức hành nghề công chứng đang lưu giữ di chúc biết việc sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đó.
Như vậy, khi bác đã lập di chúc và được công chứng, nay bác muốn sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ một phần hoặc toàn bộ di chúc thì bác có thể ra ngay một tổ chức hành nghề công chứng ở quận mình để làm thủ tục thay đổi di chúc mà không phải về quê, đi lại vất vả, bác chỉ cần thông báo cho tổ chức hành nghề công chứng đang lưu giữ di chúc biết việc bác đã thay đổi nội dung di chúc. Đồng thời, bác có thể sửa đổi, bổ sung di chúc đã lập bất cứ lúc nào hoặc lập di chúc mới thay thế cho bản cũ ạ. Giờ cháu xin phép về, nếu có vấn đề gì thắc mắc bác cứ gọi cháu nhé.
Anh Tuấn: Con sẽ sắp xếp công việc để ngày mai đưa mẹ đến Phòng công chứng làm thủ tục thay đổi di chúc.
Bà Hoa cười: Giờ thì mẹ yên tâm rồi, các con hiểu và ủng hộ là mẹ vui rồi. Cũng cám ơn cháu Mai nhiều nhé.
Không khí gia đình bà Hoa tràn ngập yêu thương, chan hòa và hạnh phúc.