Điều 651 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định những người thừa kế theo pháp luật được hưởng thừa kế theo thứ tự sau đây:

-  Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

-  Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

- Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Điều 4Luật Thuế thu nhập cá nhân năm 2007 (sửa đổi, bổ sung năm 2014) quy định trường hợp được miễn thuế: “Thu nhập từ nhận thừa kế, quà tặng là bất động sản giữa vợ với chồng; cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ; cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi; cha chồng, mẹ chồng với con dâu; cha vợ, mẹ vợ với con rể; ông nội, bà nội với cháu nội; ông ngoại, bà ngoại với cháu ngoại; anh, chị, em ruột với nhau”

Khoản 10 Điều 10 Nghị định số 10/2022/NĐ-CP ngày 15/01/2022 của Chính phủ về lệ phí trước bạ quy định trường hợp miễn lệ phí trước bạ: “Nhà đất nhận thừa kế hoặc quà tặng giữa vợ với chồng; cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ; cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi; cha chồng, mẹ chồng với con dâu; cha vợ, mẹ vợ với con rể; ông nội, bà nội với cháu nội; ông ngoại, bà ngoại với cháu ngoại; anh chị em ruột với nhau...”.

Với quy định nêu trên thì anh chị em ruột nhận thừa kế của nhau sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân và lệ phí trước bạ khi đăng ký sang tên nhà, đất.

Tuy nhiên, pháp luật hiện hành không có văn bản pháp luật nào giải thích thế nào là anh chị em ruột. Rà soát các văn bản pháp luật từ năm 1990 trở lại đây chỉ có Nghị quyết số 02/HĐTP ngày 19/10/1990 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng một số quy định của Pháp lệnh Thừa kế năm 1990 giải thích: “Anh ruột, chị ruột, em ruột là anh, chị, em cùng mẹ hoặc cùng cha, nghĩa là một người mẹ sinh bao nhiêu người con thì bấy nhiêu người con đó đều là anh, chị, em ruột của nhau, không phụ thuộc vào việc các con đó là cùng cha hay khác cha. Cũng tương tự như vậy, một người cha sinh ra bao nhiêu con thì bấy nhiêu người con đó đều là anh, chị, em ruột của nhau, không phụ thuộc vào việc các người con đó cùng mẹ hay khác mẹ. Con riêng của vợ và con riêng của chồng thì không phải là anh, chị, em ruột của nhau”.

Theo cách hiểu của Nghị quyết số 02/HĐTP thì anh, chị, em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha cũng được xem là anh, chị, em ruột. Nghị quyết 02 cho đến nay đã hết hiệu lực theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật nhưng hiện vẫn chưa có văn bản pháp luật nào giải thích thêm khái niệm này nên vẫn được cơ quan nhà nước áp dụng như Tòa án, cơ quan thuế ...

Như vậy, anh chị em cùng cha cùng mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha được thừa kế di sản của nhau và đều được miễn thuế thu nhập cá nhân và lệ phí trước bạ khi nhận thừa kế nhà, đất.

Công chứng viên Đào Thị Mai